History of the Aghuans: Book 2, Chapters 32-39

ԳԼՈՒԽ ԼԲ. ՅԱՂԱԳՍյաղագս: prep. Eng: about ՍՐԲԱԿԱՆսրբական: adj.nom.acc.sg. Eng: holy ԱՌՆայր (մարդ): noun.gen.dat.sg. Eng: man ԱՍՏՈՒԾՈՅաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God ԻՍՐԱՅԵԼԻprop. ՔԱՀԱՆԱՅԱՆԱԼՈՅՆքահանայանալ: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg.def. Eng: be a priest ԵՒեւ: conj. Eng: and ԳԻՒՏգիւտ: noun.nom.acc.sg. Eng: discovery ՍՐԲՈՅՆսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: holy ԽԱՉԻՆ՝խաչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cross ՎԻՊԱՍԱՆՈՒՄՆվիպասանումն: noun.nom.acc.sg. Eng: tell tales ԶՐՈՒՑԱՏՐԱԲԱՐ։զրուցատրաբար: adv. Eng: narratively

CHAPTER XXXII. THE HOLY MAN OF GOD ISRAYE’L BECOMES A PRIEST; A NARRATIVE ACCOUNT OF THE DISCOVERY OF THE HOLY CROSS.

Այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but քանզիքանզի: conj. Eng: for աղբիւրաղբիւր: noun.nom.acc.sg. Eng: spring ուղփաճեմուղփաճեմ: adj.nom.acc.sg. Eng: celestial իջիւքէջ: noun.ins.pl. Eng: descent, page էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be այրնայր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: man, cave երանելի՝երանել: verb.pot.nom.acc.loc.sg. Eng: happy իի: prep. Eng: in, at, to, from յորդահոսյորդահոս: adj.nom.acc.sg. Eng: abundantly flowing քաղցրքաղցր: adj.nom.acc.sg. Eng: sweet իւրոցիւր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: his/her յոգունցյոգն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: many արբուցանէրարբուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: make drink վտակաց,վտակ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: stream սաստկացեալսաստկանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: become severe ունելովունել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: have, take միշտմիշտ: adv. Eng: always պատերազմպատերազմ: noun.nom.acc.sg. Eng: war ընդդէմընդդէմ: adj.nom.acc.sg./prep./adv. Eng: against Ենիբայprop. թշնամւոյն,թշնամի: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: enemy որովոր: pron.ins.sg. Eng: who, which սովորսովոր: adj.nom.acc.sg. Eng: accustomed իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and ենլինել: verb.pres.3per.pl. Eng: be առաքինազունքնառաքինազուն: adj.nom.pl.def. Eng: virtuous ախոյեանախոյեան: noun.nom.acc.sg. Eng: adversary, hero քաջքաջ: adj.nom.acc.sg. Eng: brave եւեւ: conj. Eng: and ընտիրընտիր: adj.nom.acc.sg. Eng: select ընտիրընտիր: adj.nom.acc.sg. Eng: select ընդդէմընդդէմ: adj.nom.acc.sg./prep./adv. Eng: against նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they գտանիլ։գտանել: verb.inf.nom.acc.loc.med. Eng: find Նոյննոյն: pron.acc.sg. Eng: same օրինակօրինակ: noun.nom.acc.sg. Eng: example եւեւ: conj. Eng: and սասա: pron.nom.sg. Eng: this one գեղեցկազարդգեղեցկազարդ: adj.nom.acc.sg. Eng: beautifully decorated արդարութեամբարդարութիւն: noun.ins.sg. Eng: justice էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be վայելչացեալվայելչանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: become splendid անուանելովանուանել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: name յաշխարհի.աշխարհ: noun.loc.sg. Eng: world բղխեաց,բղխել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: spring արձակեացարձակել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: release յեղակարծյեղակարծ: adj.nom.acc.sg. Eng: unexpected իի: prep. Eng: in, at, to, from յոլովիցյոլով: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: much ճաշակելիսճաշակել: verb.pot.nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: eat զհոտհոտ: noun.acc.sg. Eng: smell անուշիցանոյշ (հոտ): adj.gen.dat.abl.pl. Eng: sweet Սրբութեանցսրբութիւն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: holiness սրբոց։սուրբ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: holy Յետուստյետուստ: adv. Eng: from behind ուրեմնուրեմն: conj. Eng: thus յակնարկելյակնարկել: verb.inf.acc.loc.sg. Eng: mention Հոգւոյնհոգի: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: soul սրբոյսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg. Eng: holy իի: prep. Eng: in, at, to, from սիրտսիրտ: noun.nom.acc.sg. Eng: heart վերադիտողինվերադիտող: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: bishop Դաւթայ՝prop. տուելովնտալ: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: give նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they զմեծնմեծ: adj.acc.sg.def. Eng: great քահանայապետութիւն՝քահանայապետութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: chief priesthood ձեռնադրէ,ձեռնադրել: verb.pres.3per.sg. Eng: ordain զիզի: conj. Eng: that կալցիունել: verb.sbjv.3per.sg.med. Eng: have, take իշխանութիւնիշխանութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: power շահելշահել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: profit, gain զոգիսոգի: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: soul կորուսելոցն,կորուսանել: verb.pfv.gen.dat.abl.pl.def. Eng: destroy որպէսորպէս: adv. Eng: as մեծնմեծ: adj.nom.acc.sg.def. Eng: great Պետրոս,prop. եւեւ: conj. Eng: and զանարատնանարատ: adj.acc.sg.def. Eng: spotless մատուցանէմատուցանել: verb.pres.3per.sg. Eng: offer պատարագպատարագ: noun.nom.acc.sg. Eng: sacrifice որպէսորպէս: adv. Eng: as զարինարի: adj.acc.sg.def. Eng: courageous Ահարոն։prop. Եւեւ: conj. Eng: and մերձաւորքմերձաւոր: adj.nom.pl. Eng: near եւեւ: conj. Eng: and հեռաւորքհեռաւոր: adj.nom.pl. Eng: distant խրախճանակիցքխրախճանակ: adj.nom.pl. Eng: feast in merriment ընդընդ: prep. Eng: with, during, for այնայն: pron.nom.acc.sg. Eng: that լինելով՝լինել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from սրբականսրբական: adj.nom.acc.sg. Eng: holy աջոյաջ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: right նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they առցենառնուլ: verb.sbjv.3per.pl. Eng: take օրհնութիւն։օրհնութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: blessing Բայցբայց: conj. Eng: but ահաահա: part. Eng: behold մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great զարմանքզարմանք: noun.nom.acc.sg. Eng: amaze այնայն: pron.nom.acc.sg. Eng: that էին,լինել: verb.past.3per.pl. Eng: be սքանչելեաց,սքանչելի: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: splendid որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which յոլովիցյոլով: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: much անհաւատալիանհաւատալ: verb.pot.nom.acc.loc.sg. Eng: disbelieve իրնիր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: thing թուէր.թուել: verb.past.3per.sg. Eng: number այնայն: pron.nom.acc.sg. Eng: that ըստըստ: prep. Eng: according to կարգիկարգ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: rank, line կատարէրկատարել: verb.past.3per.sg. Eng: complete, carry out առառ: prep. Eng: toward, nearby նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they օրօր: noun.nom.acc.sg. Eng: day ըստըստ: prep. Eng: according to օրէօր: noun.abl.sg. Eng: day առաջինառաջին: adj.nom.acc.sg. Eng: first խորհրդոյխորհուրդ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: thought, mystery վերինվերին: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: upper, on high, heaving ցուցականութեանն։ցուցականութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: display Սակսսակս: post. Eng: on account of որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which իի: prep. Eng: in, at, to, from դէպդէպ: adj.nom.acc.sg. Eng: appropriate, event էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be առառ: prep. Eng: toward, nearby նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they առաքելականառաքելական: adj.nom.acc.sg. Eng: apostolic ձայնն,ձայն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: sound թէ՝թէ: conj. Eng: that «Զնախահրաւէրնախահրաւէր: noun.acc.sg. Eng: pre-invitation կոչեցեալսնկոչել: verb.pfv.acc.pl.def. Eng: call արդարացոյցարդարացուցանել: verb.aor.3per.sg. Eng: justify Աստուածաստուած: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: God եւեւ: conj. Eng: and զարդարսնարդար: adj.acc.loc.pl.def. Eng: just փառաւորփառաւոր: adj.nom.acc.sg. Eng: glory արար»։առնել: verb.aor.3per.sg. Eng: make

This venerable man was a source of light who gave his sweet [spiritual] waters to many folk to drink. He waged a constant battle against the enemy Enebay which is the custom of virtuous, brave, and select champions [of the faith]. He too, since he was greatly renowned for his justice in the land, released the sweet perfume of the Holy of Holies on the senses of many folk. As a result, the bishop Dawit’, being directed by the Holy Spirit, bestowed the priesthood on him and ordained him. This was so that he might have authority to save lost souls like the great Peter had done and to offer up the immaculate sacrifice like Aaron, and that those near and far might rejoice with him and receive the blessing of his holy right hand. Indeed, this was such a wonderful and marvelous happenstance that it seemed incredible to many. Day by day such things were fulfilled in him in accordance with divine providence. These words of the Apostle applied to [Israye’l]: “And those whom he predestined he also called; and those whom he called he also justified; and those whom he justified he also glorified.”

Արդարդ: adv. Eng: now յետյետ: post. Eng: after անցանելոյանցանել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: pass ամամ: noun.nom.acc.sg. Eng: year միմի: num. Eng: one իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on այնորիկ,այն: pron.gen.sg. Eng: that սակսսակս: post. Eng: on account of նախագուշակնախագուշակ: adj.nom.acc.sg. Eng: predict հրամանին,հրաման: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: order որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which իի: prep. Eng: in, at, to, from վերուստվերուստ: adv. Eng: above եղեւլինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they ազդումն,ազդումն: noun.nom.acc.sg. Eng: effect ցանկութիւնցանկութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: desire յոյժ՝յոյժ: adv. Eng: much սուրբսուրբ: adj.nom.acc.sg. Eng: holy երէցներէց: noun.nom.acc.sg.def. Eng: elder ունէրունել: verb.past.3per.sg. Eng: have, take խնդրելխնդրել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: ask զփափագելիփափագելի: adj.acc.sg. Eng: desirable խաչն՝խաչ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: cross զծածկեալնծածկել: verb.pfv.acc.sg.def. Eng: cover սրբոյնսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: holy Մաշտոցիprop. իի: prep. Eng: in, at, to, from Գիսprop. անուանեալանուանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: name գիւղ,գիւղ: noun.nom.acc.sg. Eng: village որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which յՈւտիprop. գաւառի։գաւառ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: province Եւեւ: conj. Eng: and վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of զիզի: conj. Eng: that ինքնինքն: pron.nom.acc.sg. Eng: he, she, self առաջնորդառաջնորդ: noun.nom.acc.sg. Eng: leader բարիբարի: adj.nom.acc.sg. Eng: good եղբարց՝եղբայր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: brother զսիրոյնսէր: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: love խորհելովխորհել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: think կատարելկատարել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: complete, carry out առառ: prep. Eng: toward, nearby ամենեսեանամենեքեան: pron.acc.pl. Eng: all զպատուիրաննպատուիրան: noun.acc.sg.def. Eng: commandment եւեւ: conj. Eng: and զգեցեալզգենուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: put on clothes էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be զճշմարտութիւննճշմարտութիւն: noun.acc.sg.def. Eng: truth Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God իի: prep. Eng: in, at, to, from ծածուկ։ծածուկ: adj.nom.acc.sg. Eng: cover Վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of այնրայն: pron.gen.sg. Eng: that բարեխնամաբարբարեխնամաբար: adv. Eng: solicitously հոգացեալհոգալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: care for զբոլորիցնբոլոր: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: every օգուտ,օգուտ: noun.nom.acc.sg. Eng: benefit ոչոչ: part. Eng: not հռչակելովհռչակել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: proclaim զծածուկծածուկ: adj.acc.sg. Eng: cover խորհուրդխորհուրդ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: thought, mystery իի: prep. Eng: in, at, to, from հանդէսհանդէս: noun.nom.acc.sg. Eng: festivity ամբոխիցամբոխ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: crowd եւեւ: conj. Eng: and խուսափելխուսափել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: escape ջանայրջանալ: verb.past.3per.sg. Eng: try իի: prep. Eng: in, at, to, from մարդկանմարդ: noun.gen.dat.loc.pl. Eng: man գովեստից՝գովեստ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: praise փախչելփախչել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: flee իի: prep. Eng: in, at, to, from փառամոլփառամոլ: adj.nom.acc.sg. Eng: vain եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from սնապարծիկսնապարծիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: vainglorious ախտից։ախտ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: disease

A month after this the holy priest, at the inspiration of a providential command from On High, conceived a fervent desire to find the desirable cross which Saint Mastots’ had hidden in the village called Gis in the district of Uti. Because [Israye’l] was the first of the good brothers to receive this loving command, out of consideration for all men he bore the divine truth in secret. Furthermore, considering the good of all, he did not publicly disclose his secret plan, but tried to flee from the praise of men and to shun ambitious and vainglorious passions.

Վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of այսորիկայս (սա): pron.gen.sg. Eng: this զմիմի (մէկ): num. Eng: one ոմնոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain իի: prep. Eng: in, at, to, from սրբասնելոցնսրբասնել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl.def. Eng: nurture in piety քահանայիցքահանայ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: priest նախամեծարնախամեծար: adj.nom.acc.sg. Eng: honor պատուաւորացպատուաւոր: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: honorary հետեւողհետեւող: adj.nom.acc.sg. Eng: follower իւրումնիւր: pron.adj.dat.loc.sg.def. Eng: his/her միայնմիայն: adj.nom.acc.sg. Eng: only զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they առնէրառնել: verb.past.3per.sg. Eng: make գիւտինգիւտ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: discovery այնմիկ,այն: pron.dat.abl.sg. Eng: that եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not ժողովովժողով: noun.ins.sg. Eng: meeting կամէրկամել: verb.past.3per.sg. Eng: want զերթն։երթ: noun.acc.sg.def. Eng: go Եւեւ: conj. Eng: and նովաւնա: pron.ins.sg. Eng: s/he, they հանդերձհանդերձ: post. Eng: together հասանէրհասանել: verb.past.3per.sg. Eng: arrive իի: prep. Eng: in, at, to, from նախասացեալնախասացեալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: foretold վայրն՝վայր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: place իի: prep. Eng: in, at, to, from հիննհին: adj.nom.acc.loc.sg.def. Eng: old եկեղեցի,եկեղեցի: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: church եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not գիտելովգիտել: verb.inf.ins. Eng: know ստուգելստուգել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: check եւեւ: conj. Eng: and նշմարելնշմարել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: notice զտեղին։տեղի: noun.acc.sg.def. Eng: place Նոյնժամայննոյնժամայն: adv. Eng: same time նշաննշան: noun.nom.acc.sg. Eng: sign զարմանալիզարմանալի: adj.nom.acc.sg. Eng: amazing լինէրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on սաղարթապատսաղարթապատ: adj.nom.acc.sg. Eng: covered with leaves ծառոցնծառ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: tree նոճից,նոճ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: cypress որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which երկաքանչիւրերկաքանչիւր: adj.nom.acc.sg. Eng: both աստիաստ: adv. Eng: here եւեւ: conj. Eng: and անտիանտի: adv. Eng: there միջաւորեալմիջաւորել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: to have in the middle ունէինունել: verb.past.3per.pl. Eng: have, take յինքեանինքն: pron.loc.sg. Eng: he, she, self զկոչարաննկոչարան: noun.acc.sg.def. Eng: church սուրբ,սուրբ: adj.nom.acc.sg. Eng: holy որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which իբրեւ՛իբր: prep. Eng: as if եթէեթէ: conj. Eng: that, if ծագումնծագումն: noun.nom.acc.sg. Eng: origin երեւեալերեւել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: appear բոցաճաճանչբոցաճաճանչ: adj.nom.acc.sg. Eng: flames իի: prep. Eng: in, at, to, from վերոյվերոյ: post. Eng: above ունելունել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: have, take կամարաձեւ.կամարաձեւ: adj.nom.acc.sg. Eng: arch եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from նոյննոյն: pron.acc.sg. Eng: same միացեալմիանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: unite հաւասարհաւասար: adj.nom.acc.sg. Eng: equal գերակատարգերակատար: adj.nom.acc.sg. Eng: supreme գմբեթին,գմբեթ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: dome բովանդակապէսբովանդակապէս: adv. Eng: comprehensively սահեալսահել: verb.pfv.nom.acc.sg. Eng: slip ճառագայթէրճառագայթել: verb.past.3per.sg. Eng: radiate իի: prep. Eng: in, at, to, from ծայրսծայր: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: end ծառոցնծառ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: tree նոճիցնոճ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: cypress ճշգրտապէսճշգրտապէս: adv. Eng: accurately աղեղանդ,աղեղն: noun.gen.dat.loc.sg.poss2. Eng: bow որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which յամպսնամպ: noun.acc.loc.pl.def. Eng: cloud լինի.լինել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: be փայլակնաբարփայլակնաբար: adv. Eng: like lightning ցայտէրցայտել: verb.past.3per.sg. Eng: spout իի: prep. Eng: in, at, to, from ստորադրեալստորադրել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: put beneath քարատողքարատող: adj.nom.acc.sg. Eng; rock-lined եւեւ: conj. Eng: and աղիւսաշարաղիւսաշար: adj.nom.acc.sg. Eng: made of brick պուրակին,պուրակ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: wood ուրուր: adv. Eng: where կայրկալ (կանգնել): verb.past.3per.sg. Eng: stand դադարեալդադարել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: cease անդանդ (այնտեղ): adv. Eng: there խաչնխաչ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: cross Քրիստոսի։prop. Գիտացեալգիտել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: know այնուհետեւայնուհետեւ: adv. Eng: then սրբոյնսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: holy առն,այր (մարդ): noun.gen.dat.sg. Eng: man եթէեթէ: conj. Eng: that, if յայնմայն: pron.loc.abl.sg. Eng: that տեղւոջտեղի: noun.loc.sg. Eng: place էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be գանձնգանձ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: treasure անկապուտ։անկապուտ: adj.nom.acc.sg. Eng: cannot be robbed Առնոյրառնուլ: verb.past.3per.sg. Eng: take իի: prep. Eng: in, at, to, from ձեռնձեռն: noun.nom.acc.sg. Eng: hand բրիչ՝բրիչ: adj.nom.acc.sg. Eng: hoe պարեգօտեալպարեգօտ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: wearing a tunic իբրեւիբր: prep. Eng: as if զարինարի: adj.acc.sg.def. Eng: courageous Աբրահամ,prop. սկսաւսկսանել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: begin բրելբրել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: dig զնկատեալնկատել: verb.pfv.acc.sg. Eng: regard տեղինտեղի: noun.nom.acc.loc.sg.def. Eng: place իւրովիւր: pron.adj.ins.sg. Eng: his/her համահաւանեալհամահաւանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: concord արամբն։այր (մարդ): noun.ins.sg.def. Eng: man Եւեւ: conj. Eng: and որպէսորպէս: adv. Eng: as վայրնվայր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: place փոսփոս: noun.nom.acc.sg. Eng: hole էր,լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be հինգհինգ: num. Eng: five էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be քիլքիլ: noun.nom.acc.sg. Eng: span կամկամ: conj. Eng: or թէթէ: conj. Eng: that աւելիաւելի: adj.nom.acc.sg. Eng: more ինչ՝ինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what յանկարծակիյանկարծ: adv. Eng: suddenly երեւեալերեւել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: appear տապանտապան: noun.nom.acc.sg. Eng: ark միմի: num./part.neg. Eng: one/not արծաթի՝արծաթի: adj.nom.acc.sg. Eng: silver ժանգառագոյն,ժանգառագոյն: adj.nom.acc.sg. Eng: patina հնացեալ,հնանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: get old որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which եւեւ: conj. Eng: and ունէրունել: verb.past.3per.sg. Eng: have, take առառ: prep. Eng: toward, nearby հասարակհասարակ: adj.nom.acc.sg. Eng: common հայ,prop. հոռոմprop. եւեւ: conj. Eng: and ասորիprop. գիր.գիր: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: letter, book եւեւ: conj. Eng: and ցուցանէրցուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: show իի: prep. Eng: in, at, to, from նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they նմանմա: pron.dat.sg. Eng: s/he, they գոլգոլ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: exist զմասնմասն: noun.acc.sg. Eng: part իի: prep. Eng: in, at, to, from կենդանարմատկենդանարմատ: adj.nom.acc.sg. Eng: rooting life փայտէն։փայտ: noun.abl.sg.def. Eng: wood Կայրկալ (կանգնել): verb.past.3per.sg. Eng: stand անդանդ (այնտեղ): adv. Eng: there նշանննշան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: sign Քրիստոսիprop. արծաթաձոյլ,արծաթաձոյլ: adj.nom.acc.sg. Eng: silver գեղազանեալգեղազանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be attractive ոսկիազօծոսկեզօծ: adj.nom.acc.sg. Eng: gold plated տեսակաւ,տեսականել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: give form որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which յաւէտյաւէտ: adj.nom.acc.sg. Eng: forever էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from խաչէնխաչ: noun.abl.sg.def. Eng: cross Քրիստոսի։prop.

Now [Israye’l] asked only one of the reverend priests nursed in holiness to follow him in his search, since he did not want to travel with a crowd of people. He arrived with him in the aforementioned place, that is, at the old church. However, he was not able to discover the exact site [of the relics]. Then, immediately, over the cypresses which surrounded the church on all sides, an astonishing sign appeared. It shone in the shape of a fiery arch. When this approached the dome of the church it completely covered it like a cloud and then gleamed brightly over the tops of the cypresses, like a rainbow. Then [the light] began to flash like lightning. And so [the light] illuminated the solid stone and brick-lined top [of the church’s dome] where the Cross of Christ lay. The saintly man of God then realized that indeed, the treasure lay there undisturbed. [Israye’l] took a spade in his hand, and stripped to his shirt like the brave Abraham, and with his companion he began to dig in the place indicated. When the hole was about five hands deep, a silver chest came to light, mildewed and tarnished and bearing an inscription in Armenian, Greek, and Syriac to the effect that a fragment of the life-giving Cross lay inside. And inside, plated in silver embellished with gold but now dull, was found a cross made of the immortal Cross of Christ.

Ապաապա: adv. Eng: then այնուհետեւայնուհետեւ: adv. Eng: then հրճուալիցհրճուալից: adj.nom.acc.sg. Eng: cheerful եղեւլինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be յոլովակիյոլովակի: noun.nom.acc.sg. Eng: cycle, frequency խնկարկութեամբխնկարկութիւն: noun.ins.sg. Eng: censing այրնայր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: man, cave Աստուծոյ՝աստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God զուարթանայրզուարթանալ: verb.past.3per.sg. Eng: rejoice հոգեծաղիկհոգեծաղիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: fragrant soul պայծառութեամբ,պայծառութիւն: noun.ins.sg. Eng: brilliance յարակցաբարյարակցաբար: adv. Eng: alongside լեալլինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be մարմնաքնարնմարմնաքնար: noun.nom.acc.sg.def. Eng: living harp Դաւթիprop. երգոյն,երգ: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: song յօրինէրյօրինել: verb.past.3per.sg. Eng: fashion նուագսնուագ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: time, occasion, song երաժշտականս.երաժշտական: adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: musical «Օրհնեցիցօրհնել: verb.sbjv.1per.sg. Eng: bless զՏէրտէր: noun.acc.sg.def. Eng: Lord յամենայնամենայն: pron.loc.sg. Eng: all ժամ»ժամ: noun.nom.acc.sg. Eng: hour եւեւ: conj. Eng: and որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which իի: prep. Eng: in, at, to, from կարգինկարգ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: rank, line է.լինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of շնորհելոյշնորհել: verb.inf.gen.dat.abl.sg. Eng: grant երկիւղածացերկիւղած: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: frightened իւրոցիւր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: his/her զնշանն,նշան: noun.acc.sg.def. Eng: sign որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which միշտմիշտ: adv. Eng: always ապրեցուցանէապրեցուցանել: verb.pres.3per.sg. Eng: save, give life իի: prep. Eng: in, at, to, from թշնամւոյն։թշնամի: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: enemy Զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this անխլաբարանխլաբար: adv. Eng: discreetly ընկալեալընդունել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: accept զնշաննշան: noun.acc.sg. Eng: sign փրկութեանփրկութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: salvation յիւրնիւր: pron.acc.sg.def. Eng: his/her բերէբերել: verb.pres.3per.sg. Eng: bring եկեղեցի։եկեղեցի: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: church Յաւուրսնօր: noun.acc.loc.pl.def. Eng: day յայնոսիկայն: pron.acc.loc.pl. Eng: that յերեւելերեւել: verb.inf.acc.loc.sg. Eng: appear նշանիննշան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: sign եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from գալգալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: come հասանելհասանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: arrive իի: prep. Eng: in, at, to, from հանգստարանն՝հանգստարան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: resting place մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great եւեւ: conj. Eng: and հրաշալիհրաշալի: adj.nom.acc.sg. Eng: miraculous զարմացումնզարմացումն: noun.nom.acc.sg. Eng: amazement լինէր,լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which լոյսլոյս: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: light անհնարինանհնարին: adj.nom.acc.sg. Eng: impossible էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be զահեղ,ահեղ: adj.acc.sg. Eng: powerful զմեծմեծ: adj.acc.sg. Eng: great փառացնփառք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: glory Աստուծոյ։աստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God Զիզի: conj. Eng: that որպէսորպէս: adv. Eng: as Կիւրղի,prop. որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which յԵրուսաղէմprop. էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be հայրապետ,հայրապետ: noun.nom.acc.sg. Eng: patriarch գրութեամբգրութիւն: noun.ins.sg. Eng: writing իի: prep. Eng: in, at, to, from Կոստանդիանոսprop. վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of երեւմաներեւումն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: appearance խաչինխաչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cross ասէ.ասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say «Եթէեթէ: conj. Eng: if, that ցոլքնցոլք: noun.nom.acc.sg.def. Eng: flash լուսոյլոյս: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: light մինչմինչ: conj. Eng: while իի: prep. Eng: in, at, to, from Ձիթաստանեացձիթաստանեաց: noun.nom.acc.sg. Eng: olive grove լեառննլեառն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: mountain ոչոչ: part. Eng: not միումմի (մէկ): num. Eng: one կամկամ: conj. Eng: or երկրոդումերկու: num. Eng: two երեւեալ,երեւել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: appear այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all բազմութեանբազմութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: multitude քաղաքինքաղաք: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: city ակնակն (աչք): noun.nom.acc.sg. Eng: eye յայտնիյայտնի: adj.nom.acc.sg. Eng: revealed, known ցուցեալ»,—ցուցանել: verb.pfv.nom.acc.sg. Eng: show նոյնգունակնոյնգունակ: adj.nom.acc.sg. Eng: same color եղեւլինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be արեւելեայցարեւելք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: east աշխարհիսաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: world լուսոյլոյս: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: light խաչիսխաչ: noun.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: cross երեւումն.երեւումն: noun.nom.acc.sg. Eng: appearance զիզի: conj. Eng: that հարթհարթ: adj.nom.acc.sg. Eng: level առառ: prep. Eng: toward, nearby հասարակհասարակ: adj.nom.acc.sg. Eng: common ամենեցունամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all տեսեալտեսանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: see զսաստկութիւնսաստկութիւն: noun.acc.sg. Eng: severity լուսոյնլոյս: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: light բոցաճաճանչբոցաճաճանչ: adj.nom.acc.sg. Eng: flames փայլմամբփայլումն: noun.ins.sg. Eng: shining եկեալգալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: come ընդընդ: prep. Eng: with, during, for ամպսամպ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: cloud երկնից՝երկինք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: heaven սլացեալսլանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: soar յայտյայտ: noun.nom.acc.sg. Eng: apparent յանդիման։յանդիման: post./adv. Eng: across Ամենեցունամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all տեսեալտեսանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: see զելելք: noun.acc.sg. Eng: exodus, outcome, escape եւեւ: conj. Eng: and զէջէջ: noun.acc.sg. Eng: descent, page սուրբսուրբ: adj.nom.acc.sg. Eng: holy շնորհացնշնորհ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: grace իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on ամենասուրբամենասուրբ: adj.nom.acc.sg. Eng: most holy խաչին,խաչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cross երբեմներբեմն: adv. Eng: sometimes իի: prep. Eng: in, at, to, from նմանութիւննմանութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: similarity հրոյ,հուր: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: fire երբեմներբեմն: adv. Eng: sometimes իի: prep. Eng: in, at, to, from նմանութիւննմանութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: similarity լուսոյ,լոյս: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: light երբեմներբեմն: adv. Eng: sometimes իի: prep. Eng: in, at, to, from տեսիլտեսիլ: noun.nom.acc.sg. Eng: vision աստեղն,աստղ: noun.gen.dat.sg.def. Eng: star որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which ծագէծագել: verb.pres.3per.sg. Eng: dawn յառաւօտուն,առաւօտ: noun.gen.dat.loc.ins.sg.def. Eng: morning զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which ոչոչ: part. Eng: not միմի: num. Eng: one ոք,ոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but աշխարհաշխարհ: noun.nom.acc.sg. Eng: earth, land ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all եղենլինել: verb.aor.3per.pl. Eng: be տեսողքտեսանել: verb.prpt.nom.pl. Eng: see մեծապայծառմեծապայծառ: adj.nom.acc.sg. Eng: great brightness սքանչելեացնսքանչելի: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: splendid ճառագայթից։ճառագայթ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: shine Զիզի: conj. Eng: that մինչմինչ: conj. Eng: while ընդընդ: prep. Eng: with, during, for երկինսերկինք: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: heaven ցոլացեալցոլանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: reflect էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be մերձմերձ: adj.nom.acc.sg./post. Eng: near առառ: prep. Eng: toward, nearby տեղեաւնտեղի: noun.ins.sg.def. Eng: place իի: prep. Eng: in, at, to, from տաճարինտաճար: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: temple տեառնտէր: noun.gen.dat.sg. Eng: Lord ոչոչ: part. Eng: not միայնմիայն: adj.nom.acc.sg. Eng: only բնակչացբնակիչ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: inhabitant քաղաքին,քաղաք: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: city այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but շրջակայշրջակայ: adj.nom.acc.sg. Eng: surrounding համասփիւռհամասփիւռ: adj.nom.acc.sg. Eng: vast, diffuse եւեւ: conj. Eng: and համատարածհամատարած: adj.nom.acc.sg. Eng: widespread ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all գիւղիցգիւղ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: village եւեւ: conj. Eng: and քաղաքաց,քաղաք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: city արանցայր (մարդ): noun.gen.dat.abl.pl. Eng: man եւեւ: conj. Eng: and կանանց,կին: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: woman այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but եւեւ: conj. Eng: and հովուացհովիւ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: shepherd իի: prep. Eng: in, at, to, from լերինսլեառն: noun.acc.loc.pl./gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: mountain եւեւ: conj. Eng: and անդիորդացանդէորդ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: shepherd իի: prep. Eng: in, at, to, from փոսսփոս: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: hole ճարակողացճարակել: verb.prpt.nom.gen.dat.abl.pl. Eng: pasture եւեւ: conj. Eng: and արդիւնարարացարդիւնարար: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: productive իի: prep. Eng: in, at, to, from դաշտս,դաշտ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: field որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which աշխարհասէրքաշխարհասէր: adj.nom.pl. Eng: worldly զպտուղսպտուղ: noun.acc.pl. Eng: fruit կապտէին,կապտել: verb.past.3per.pl. Eng: strip, rob եւեւ: conj. Eng: and բազումբազում: adj.nom.acc.sg. Eng: many ճանապարհորդացճանապարհորդ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: traveler բացօթէից։բացօթեայ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: open air Իի: prep. Eng: in, at, to, from հինգերորդումհինգ: num. Eng: five պահուպահ (ժամ): noun.gen.dat.ins.loc.sg. Eng: moment գիշերոյն,գիշեր: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: night այդոքիկայդ: pron.nom.pl. Eng: this ամենեքեանամենեքեան: pron.nom.pl. Eng: all տեսանէինտեսանել: verb.past.3per.pl. Eng: see զարփիահրաշարփիահրաշ: adj.acc.sg. Eng: resplendent սքանչելիսն։սքանչելի: adj.acc.loc.pl.def. Eng: splendid Եւեւ: conj. Eng: and եկեալգալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: come բազումբազում: adj.nom.acc.sg. Eng: many ճեպովճեպ: noun.ins.sg. Eng: haste ընդընդ: prep. Eng: with, during, for այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but բազումբազում: adj.nom.acc.sg. Eng: many տեսողսն՝տեսանել: verb.prpt.acc.loc.pl.def. Eng: see ահիւահ: noun.ins.sg. Eng: fear քաջասլացքաջասլաց: adj.nom.acc.sg. Eng: fast soaring քայլարանօքքայլարան: noun.ins.pl. Eng: step, gait առառ: prep. Eng: toward, nearby իի: prep. Eng: in, at, to, from տեստես: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: look, sight յախուռնյախուռն: adj.nom.acc.sg. Eng: mixed խմբելոցնխմբել: verb.des./inf./pfv.gen.dat.abl.pl.def. Eng: gather հոյլսհոյլ: noun.nom.acc.sg.poss1. Eng: troops, multitude հոյլսհոյլ: noun.nom.acc.sg.poss1. Eng: troops, multitude իի: prep. Eng: in, at, to, from հանդիսիհանդէս: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: festivity բացարձակpaցարձակ: adj.nom.acc.sg. Eng: absolute տեսարանին։տեսարան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: spectacle

Then this man of God was overjoyed. He burned much incense and rejoiced with spiritual joy, and he sang songs, associating himself with David the living harp: “I shall bless the Lord at all times”; [he did this] because God granted him His awe-inspiring Cross which will save us from the enemy forever. Reverently he carried the Cross of salvation to his church.In those days the appearance of the Cross and its arrival at its [final] resting place generated much wonder and amazement, and thus it was impossible to keep silent about the awesome, great glory of God. As Cyril, who was patriarch of Jerusalem, says when writing to Constantine concerning the appearance of the Cross: “the rays of light shining down upon the Mount of Olives did not appear to one or two alone, but were clearly visible to the eyes of all the inhabitants of the city”. This is how it was with the appearance of the Cross of light to this land of the East. For one and all saw the intense light shining in all its brilliance among the clouds in the sky. Everyone saw the coming, ascent and descent of grace on the most holy Cross. Sometimes it assumed the form of fire, sometimes of light, sometimes it was in the shape of the morning star. Not one person only but the entire land observed its radiance. Moreover, it was seen not only from the city, but in all the surrounding widespread villages and towns by men and women, by shepherds in the hills and in the fields and those grazing their flocks in the lowlands, by the farmers in the plains who gathered their fruits for the benefit of the land, and by many travelers out in the open air. It was in the fifth hour of the night that everyone witnessed the shining miracle, and many hastened in awe and with quick steps to watch the display and stood around in many groups.

Եւեւ: conj. Eng: and լցեալլնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: fill զցանկութիւնցանկութիւն: noun.acc.sg. Eng: desire փափագանացնփափագանք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: wish համբուրելովհամբուրել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: kiss զսուրբսուրբ: adj.acc.sg. Eng: holy խաչնխաչ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: cross Քրիստոսի,prop. ընկալեալընդունել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: accept զշնորհսշնորհ: noun.acc.pl. Eng: grace եւեւ: conj. Eng: and զողորմութիւնողորմութիւն: noun.acc.sg. Eng: mercy իի: prep. Eng: in, at, to, from նոյննոյն: pron.acc.sg. Eng: same ինքնինքն: pron.nom.acc.sg. Eng: he, she, self իի: prep. Eng: in, at, to, from տենչալիտենչալ: verb.pot.nom.acc.loc.sg. Eng: yearn զինէն՝ես (ինքս): pron.abl.sg. Eng: I զհանդերձեալհանդերձել: verb.pfv.acc.sg. Eng: dress վայելուչվայելուչ: adj.nom.acc.sg. Eng: splendid զյաղթութեաննյաղթութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: victory առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take ընդունէինընդունել: verb.past.3per.pl. Eng: accept պարգեւս։պարգեւ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: gift Եւեւ: conj. Eng: and զիզի: conj. Eng: that բազումքբազում: adj.nom.pl. Eng: many իի: prep. Eng: in, at, to, from գլխաւորացգլխաւոր: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: chief աշխարհիսաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: world կողմանցկողմն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: side կողմանցկողմն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: side եկեալգալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: come էինլինել: verb.past.3per.pl. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from տօննտօն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: feast, holiday տէրունականտէրունական: adj.nom.acc.sg. Eng: Lord's նշանին,նշան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: sign եւեւ: conj. Eng: and վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of այնորիկայն: pron.gen.sg. Eng: that սաստիկսաստիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: strong եւեւ: conj. Eng: and ահեղահեղ: adj.nom.acc.sg. Eng: powerful նշանացն,նշան: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: sign որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which երեւէիներեւել: verb.past.3per.pl. Eng: appear իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on խաչին,խաչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cross ոչոչ: part. Eng: not ոքոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain իշխէրնիշխել: verb.past.3per.sg.def. Eng: rule զգիշերնգիշեր: noun.acc.sg.def. Eng: night իի: prep. Eng: in, at, to, from յարկսնյարկ: noun.acc.loc.pl.def. Eng: roof, dwelling, snare յայնայն: pron.acc.sg. Eng: that մտանելմտանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: enter կամկամ: conj. Eng: or իի: prep. Eng: in, at, to, from քաղաքիքաղաք: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: city գաւթինգաւիթ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: belltower օթել,օթել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: lodge այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but այնուհետեւայնուհետեւ: adv. Eng: then ելեալելանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: go out արտաքսարտաքս: adv. Eng: exile իի: prep. Eng: in, at, to, from սարաւանդակսարաւանդակ: adj.nom.acc.sg. Eng: promontory վայրսնվայր: noun.acc.loc.pl.def. Eng: place եւեւ: conj. Eng: and զգիշերնգիշեր: noun.acc.sg.def. Eng: night ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all անդանդ (այնտեղ): adv. Eng: there աղօթէինաղօթել: verb.past.3per.pl. Eng: pray մինչեւմինչեւ: conj. Eng: until ցառաւօտն։առաւօտ: noun.acc.sg.def. Eng: morning Եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from ծագելծագել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: dawn արեգականարեգակն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: sun մտանէինմտանել: verb.past.3per.pl. Eng: enter իի: prep. Eng: in, at, to, from գաւիթգաւիթ: noun.nom.acc.sg. Eng: belltower եկեղեցւոյնեկեղեցի: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: church առաջիառաջի: prep. Eng: before խաչինխաչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cross ահիւահ: noun.ins.sg. Eng: fear եւեւ: conj. Eng: and երկիւղիւ.երկիւղ: noun.ins.sg. Eng: fear Եւեւ: conj. Eng: and իսկոյնիսկոյն: adv. Eng: at once յարուցեալյարուցանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: raise իի: prep. Eng: in, at, to, from հսկումնհսկումն: noun.nom.acc.sg. Eng: guard խաչապայծառխաչապայծառ: adj.nom.acc.sg. Eng: illumined by the cross տօնինտօն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: feast, holiday կատարէինկատարել: verb.past.3per.pl. Eng: complete, carry out գոհացողականգոհացողական: adj.nom.acc.sg. Eng: satisfying պատարագպատարագ: noun.nom.acc.sg. Eng: sacrifice իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on սեղանոյն։սեղան: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: table

They satisfied their innermost desire and kissed the holy Cross of Christ, thereby receiving grace and mercy from the beloved instrument [of torture]. Thus did they receive the gifts of [Christ’s] splendid victory. Many of the chiefs of the various districts of the land had come for the Feast of the Lord’s Cross, and on account of these mighty and astounding signs which appeared over the Cross no one dared enter under his roof that night, or stay anywhere in the city. Instead, they all went up into the hilly places and prayed throughout the night until morning. When the sun rose, they entered the church portico and stood before the Cross in fear and awe, and then celebrated the eve of the Feast of the Cross with a sacrificial offering on the altar.

Ապաապա: adv. Eng: then յետյետ: post. Eng: after երեւելոյերեւել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: appear հրաշիցսհրաշք: adj.gen.dat.abl.pl.poss1. Eng: miracle այսոցիկ՝այս (սա): pron.dat.gen.pl. Eng: this իբրեւիբր: prep. Eng: as if վերստինվերստին: adv. Eng: again ընձիւղեալընձիւղել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: sprout վերածաղկէրվերածաղկել: verb.pres.3per.sg. Eng: rebloom հզօրեղ,հզօրեղ: adj.nom.acc.sg. Eng: strong աստուածընկալաստուածընկալ: adj.nom.acc.sg. Eng: accepting God խաչխաչ: noun.nom.acc.sg. Eng: cross աշտարակինաշտարակ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: tower մեծի,մեծ: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: great յորժամյորժամ: conj. Eng: when դաւանելդաւանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: profess հաւատացաւհաւատալ: verb.aor.3per.sg.med. Eng: believe յԱստուծոյաստուած: noun.abl.sg. Eng: God արժանաւորելարժանաւորել: adj.nom.pl. Eng: worthy մեզմեք: pron.acc.pl. Eng: we միշտմիշտ: adv. Eng: always զմեւքմեք: pron.ins.pl. Eng: we պահպանութեամբպահպանութիւն: noun.ins.sg. Eng: protect պարունակեալպարունակել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: encircle զիւրոյիւր: pron.adj.gen.sg. Eng: his/her արարառնել: verb.aor.3per.sg. Eng: make գութգութ: noun.nom.acc.sg. Eng: mercy խնամոյխնամ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: care անվթարանվթար: adv. Eng: without accident առտուեացառտուել: verb.aor.3per.sg. Eng: offer մեզմեք: pron.acc.pl. Eng: we տէրնտէր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: Lord նեցուկնեցուկ: noun.nom.acc.sg. Eng: support զփրկականփրկական: adj.acc.sg. Eng: saving կայմնկայմն: noun.nom.acc.sg. Eng: mast զպարզողնպարզել: verb.prpt.nom.acc.sg.def. Eng: simplify իի: prep. Eng: in, at, to, from մեզմեք: pron.acc.pl. Eng: we աստուածաստուած: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: God գիտութեաննգիտութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: knowledge առագաստ։առագաստ: noun.nom.acc.sg. Eng: sail Թանցթանց: prep. Eng: without գիտութեանցգիտութիւն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: knowledge դպրացնդպիր: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: scribe ջոկքջոկ: noun.nom.pl. Eng: troop եւեւ: conj. Eng: and ուխտիուխտ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: oath, clergy մանկանցնմանուկ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: child դասքդաս: noun.nom.pl. Eng: lesson մնային.մնալ: verb.past.3per.pl. Eng: stay զիզի: conj. Eng: that իի: prep. Eng: in, at, to, from նոցանէնա: pron.abl.pl. Eng: s/he, they էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be ծածկեալծածկել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: cover խորհուրդն։խորհուրդ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: thought, mystery

After the appearance of these marvels, the powerful Cross, this great tower which had received the body of God blossomed and flowered again. It was this [same] Cross with which God deemed us worthy to believe and which encompasses us, the provident work of His creation, for our protection, the staff and rod of salvation given us by God which for us drew aside the veil of knowledge of God. The hosts of scribes and the ranks of children of the covenant [the Jews] remained without this knowledge since the mystery was concealed from them.

Ապաապա: adv. Eng: then զգացեալզգալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: feel, realize, come to senses Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God սպասաւորին,սպասաւոր: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: servant որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from հինհին: adj.nom.acc.sg. Eng: old եկեղեցւոջեկեղեցի: noun.loc.sg. Eng: church անդ,անդ (այնտեղ): adv. Eng: there ծագումնծագումն: noun.nom.acc.sg. Eng: origin խաչին։խաչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cross Վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which իբրեւիբր: prep. Eng: as if գիտակգիտակ: adj.nom.acc.sg. Eng: clever լինէրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be այսմայս (սա): pron.dat.abl.loc.sg. Eng: this այրն՝այր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: man, cave քաջայօժարքաջայօժար: adj.nom.acc.sg. Eng: well disposed կամաւկամաւ: adv. Eng: willingly երթայրերթալ: verb.past.3per.sg. Eng: go իի: prep. Eng: in, at, to, from Մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great Կուենիցprop. գաւառն՝գաւառ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: province իի: prep. Eng: in, at, to, from Գլխոյգլուխ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: head վանացվանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: monastery եկեղեցին։եկեղեցի: noun.nom.acc.sg.def. Eng: church Եւեւ: conj. Eng: and անդանդ (այնտեղ): adv. Eng: there զսուրբնսուրբ: adj.acc.sg.def. Eng: holy տեսեալտեսանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: see հեղինակ՝հեղինակ: noun.nom.acc.sg. Eng: author Իսրայէլprop. անունանուն: noun.nom.acc.sg. Eng: name եւեւ: conj. Eng: and անկեալանկանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: fall առառ: prep. Eng: toward, nearby ոտսոտն: noun.acc.loc.pl. Eng: foot նորա՝նա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they պատմէրպատմել: verb.past.3per.sg. Eng: tell զբովանդակնբովանդակ: adj.acc.sg.def. Eng: comprehensive զանուրջտեսութիւն.անուրջտեսութիւն: noun.acc.sg. Eng: seeing a dream եւեւ: conj. Eng: and մաղթէրմաղթել: verb.past.3per.sg. Eng: wish հնարսհնար: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: means գտանելգտանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: find եւեւ: conj. Eng: and յայտնելյայտնել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: reveal նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they զիրացնիր: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: thing հանգամանս։հանգամանք: noun.acc.loc.pl. Eng: circumstance Նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and ոչոչ: part. Eng: not առնոյրառնուլ: verb.past.3per.sg. Eng: take յանձնանձն: noun.acc.sg. Eng: person, soul, self յայտնելյայտնել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: reveal նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they զխորհուրդն։խորհուրդ: noun.acc.sg. Eng: thought, mystery Եւեւ: conj. Eng: and նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they դարձեալդարձեալ: adv. Eng: again իի: prep. Eng: in, at, to, from տեղիտեղի: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: place իւր։իւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her Եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from վաղիւնվաղիւ: noun.acc.sg. Eng: soon առառ: prep. Eng: toward, nearby նոյննոյն: pron.acc.sg. Eng: same այրնայր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: man, cave նոյննոյն: pron.acc.sg. Eng: same երկրորդէրերկու: num. Eng: two տեսիլն՝տեսիլ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: vision առնելովառնել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: make ձեռագիրձեռագիր: noun.nom.acc.sg. Eng: manuscript, handwriting նշան,նշան: noun.nom.acc.sg. Eng: sign զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they բերեալբերել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: bring տայրտալ: verb.past.3per.sg. Eng: give առննայր (մարդ): noun.gen.dat.sg.def. Eng: man Աստուծոյ։աստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God Որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which զայնայն: pron.acc.sg. Eng: that ահաահա: part. Eng: behold տեսեալտեսանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: see սրբոյն՝սուրբ: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: holy հմտաւորեալհմտաւորել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng; instruct թէթէ: conj. Eng: that իի: prep. Eng: in, at, to, from վերուստվերուստ: adv. Eng: above էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be ազդեցութիւնն,ազդեցութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: influence յայտնէյայտնել: verb.pres.3per.sg. Eng: reveal նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they զխորհուրդն,խորհուրդ: noun.acc.sg. Eng: thought, mystery եւեւ: conj. Eng: and զնոյննոյն: pron.acc.sg. Eng: same ինքնինքն: pron.nom.acc.sg. Eng: he, she, self զկենսատուկենսատու: adj.acc.sg. Eng: life-giving խաչնխաչ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: cross ցուցանէցուցանել: verb.pres.3per.sg. Eng: show եւեւ: conj. Eng: and երդմնապատիժերդմնապատիժ: adj.nom.acc.sg. Eng: forced oath սահմանադրութեամբսահմանադրութիւն: noun.ins.sg. Eng: bylaws պատուէրպատւոէր: noun.nom.acc.sg. order, warning տայրտալ: verb.past.3per.sg. Eng: give նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they մի՛մի: part.neg. Eng: not ումեքոք: pron.dat.loc.sg. Eng: one պատմել։պատմել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: tell Այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they թէպէտթէպէտ: conj. Eng: although եւեւ: conj. Eng: and բազմադաշնբազմադաշն: adj.nom.acc.sg. Eng: concerted լեալլինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be երդմամբերդումն: noun.ins.sg. Eng: vow չպատմելչ: not; պատմել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: narrate ումեք,ոք: pron.dat.loc.sg. Eng: one սակայնսակայն: conj. Eng: however յետյետ: prep. Eng: after սակաւսակաւ: adj.nom.acc.sg. Eng: few ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what աւուրցօր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: day դժրողաբարդժրողաբար: adv. Eng: hellishly ուխտազանցեալուխտազանցել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: perjure երթայերթալ: verb.pres.3per.sg. Eng: go առաջիառաջի: prep. Eng: before կաթողիկոսինկաթողիկոս: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: catholicos եւեւ: conj. Eng: and այլոցնայլ: pron.gen.dat.pl.def. Eng: other/but ամենեցունամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all հռչակեցուցանելհրչակեցուցանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: make proclaim զզրոյցն,զրոյց: noun.acc.sg.def. Eng: talk, tale զիզի: conj. Eng: that չէրչ: not; լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be պարտպարտ: adj.nom.acc.sg. Eng: debt, obligation ծածկելծածկել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: cover ճշմարտութեանն։ճշմարտութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: truth Ընդընդ: prep. Eng: with, during, for որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which հայրապետնհայրապետ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: patriarch Եղիազարprop. հիանայրհիանալ: verb.past.3per.sg. Eng: admire վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of պարգեւականպարգեւական: adj.nom.acc.sg. Eng: gift աւետեացնաւետիք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: good news եւեւ: conj. Eng: and նոյնժամայննոյնժամայն: adv. Eng: same time կամաւկամաւ: adv. Eng: willingly իշխանինիշխան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: prince Ջուանշիրիprop. գիրգիր: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: letter, book հրամանականհրամանական: adj.nom.acc.sg. Eng: imperative առառ: prep. Eng: toward, nearby Իսրայէլprop. առաքէառաքել: verb.pres.3per.sg. Eng: send փութանակի՝փութանակի: adv. Eng: rushed զչքնաղագիւտչքնաղագիւտ: adj.acc.sg. Eng: elegant զխաչնխաչ: noun.acc.sg.def. Eng: cross Քրիստոսիprop. առառ: prep. Eng: toward, nearby նանա: pron.nom.sg. Eng: s/he, they հասուցանել։հասուցանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: reach

When the servitor learned from God that the Cross was in the old church, he quickly and eagerly went to the church of Glxoy vank’ in the district of Mets Kuenits’. There he saw the blessed Israye’l. He fell down at his feet and related to him the entirety of the vision [which he had seen], and begged him to interpret its meaning for him. [Israye’l], however, would not agree to explain the mystery, and so the man returned to his own place. Now it happened that on the next day, the same vision was repeated to this man, and this time a manuscript was used as a [visible] sign [that it was indeed a vision]. Taking [the manuscript], the man went and gave it to the man of God [Israye’l]. Now when the Saint saw this he realized that indeed this [phenomenon] was inspired from On High, and so he explained its meaning to the man and even showed him [a fragment] of the life-giving Cross. [Israye’l] made him swear not to reveal this to anyone. Even though he had sworn such an oath, in a few days he broke his word. He went and told his story to the Catholicos and to many others, for it is not fitting to conceal the truth. At this the patriarch Eghiazar was astonished at the glad tidings which came to him as if it was a gift. Meanwhile Prince Juanshir sent a letter to Israye’l ordering him to immediately bring the miraculously rediscovered Cross of Christ to him.

Իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they հնազանդեալհնազանդել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: obey հայրապետականհայրապետական: noun.nom.acc.sg. Eng: patriarchal հրամանին՝հրաման: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: order փութովփոյթ: noun.ins.sg. Eng: care հասանէրհասանել: verb.past.3per.sg. Eng: arrive իի: prep. Eng: in, at, to, from սուրբսուրբ: adj.nom.acc.sg. Eng: holy եկեղեցին։եկեղեցի: noun.nom.acc.sg.def. Eng: church Եւեւ: conj. Eng: and ինքնինինքնին: adv./pron. Eng: by him/herself մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince եւեւ: conj. Eng: and սուրբսուրբ: adj.nom.acc.sg. Eng: holy հայրապետնհայրապետ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: patriarch ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all մեծամեծօքնմեծամեծ: adj.ins.pl.def. Eng: great անդանդ (այնտեղ): adv. Eng: there հասանէինհասանել: verb.past.3per.pl. Eng: arrive եւեւ: conj. Eng: and ակնակն (աչք): noun.nom.acc.sg. Eng: eye յայտնիյայտնի: adj.nom.acc.sg. Eng: revealed, known զնորոգափայլնորոգափայլ: adj.acc.sg. Eng: shining new խաչնխաչ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: cross Քրիստոսիprop. տեսանէին,տեսանել: verb.past.3per.pl. Eng: see զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which սրբոյնսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: holy Մաշտոցիprop. իւրիւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and ձեռամբնձեռն: noun.ins.sg.def. Eng: hand եդեալդնել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: put էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from պահեստի,պահեստ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: storage որովոր: pron.ins.sg. Eng: who, which դարձուցանէրդարձուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: turn իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and զաշխարհսաշխարհ: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: world Աղուանիցprop. իի: prep. Eng: in, at, to, from կռոցնկուռք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: idol մոլորութենէմոլորութիւն: noun.abl.sg. Eng: straying լուսածնութեամբլուսածնութիւն: noun.ins.sg. Eng: phosphorescence աւազանինաւազան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: fount, pool շնորհաց։շնորհ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: grace Եւեւ: conj. Eng: and երկրպագեալքերկրպագել: verb.pfv.nom.pl. Eng: worship սրբոյսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg. Eng: holy նշանին՝նշան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: sign անտիանտի: adv. Eng: there դառնայինդառնալ: verb.past.3per.pl. Eng: turn յարազուարճյարազուարճ: adj.nom.acc.sg. Eng: always happy բերկրանօքբերկրանք: noun.ins.pl. Eng: bliss զտենչալինտենչալի: verb.pot.acc.sg.def. Eng: yearn պարգեւացպարգեւ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: gift տուողնտալ: verb.prpt.nom.acc.sg.def. Eng: give բարեբանելով։բարեբանել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: praise

[Israye’l] obeyed the command of the patriarch and quickly went to the holy church. The great prince and the holy patriarch also arrived there accompanied by all the grandees. They clearly saw the Cross of Christ shining anew, the Cross which the blessed Mashtots’ had placed in the reliquary with his own hands and with which he converted the land of the Aghuans from its erring idol-worship by illumination from the font of grace. Worshipping the holy Cross they returned again, praising the giver of such a desirable gift with the greatest joy.

Յայնմհետէյայնմհետէ: adv. Eng: thenceforth մեծարումեծարոյ: adj.nom.acc.sg. Eng: honor եղեալլինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be քահանայնքահանայ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: priest Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God Իսրայէլprop. առաջիառաջի: prep. Eng: before կաթողիկոսինկաթողիկոս: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: catholicos եւեւ: conj. Eng: and իշխանինիշխան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: prince եւեւ: conj. Eng: and յաչսակն (աչք): noun.acc.loc.pl. Eng: eye մեծամեծացն.մեծամեծ: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: great առնոյրառնուլ: verb.past.3per.sg. Eng: take եւեւ: conj. Eng: and հրամանհրաման: noun.nom.acc.sg. Eng: order իի: prep. Eng: in, at, to, from նոցանէնա: pron.abl.pl. Eng: s/he, they գործելգործել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: work զամենայնամենայն: pron.acc.sg. Eng: all համարձակապէս։համարձակապէս: adv. Eng: boldly Եւեւ: conj. Eng: and յետյետ: post. Eng: after սուղսուղ: adj.nom.acc.sg. Eng: costly, scarce ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what աւուրցօր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: day վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of առաւելառաւել: adv. Eng: more հրաշիցնհրաշք: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: miracle եւեւ: conj. Eng: and մեծամեծմեծամեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great սքանչելեացն,սքանչելի: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: splendid որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which բազումբազում: adj.nom.acc.sg. Eng: many անգամանգամ: adv. Eng: time եղեալլինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on ծառոցնծառ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: tree նոճից,նոճ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: cypress կամեցաւկամել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: want զիզի: conj. Eng: that իի: prep. Eng: in, at, to, from նուէրնուէր: noun.nom.acc.sg. Eng: gift նշանիննշան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: sign ձօնեսցէձօնել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: dedicate իի: prep. Eng: in, at, to, from պատկերպատկեր: noun.nom.acc.sg. Eng: image տեառնանմանտեառնանման: adj.nom.acc.sg. Eng: Lord-like խաչին։խաչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cross Եւեւ: conj. Eng: and առժամայնառժամայն: adv. Eng: for the time being կալեալունել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: have, take վարձաւորսվարձաւոր: noun.acc.loc.pl. Eng: hireling արսայր: noun.acc.loc.pl. Eng: man ճարտարսճարտար: adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: skilled հիւսացհիւս: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: braid եւեւ: conj. Eng: and պատշաճաբարպատշաճաբար: adv. Eng: aptly յօրինեալյօրինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: fashion զնշաննշան: noun.acc.sg. Eng: sign խաչինխաչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cross քանդակակերպքանդակակերպ: adj.nom.acc.sg. Eng: sculpture like զարդուզարդ: noun.gen.dat.loc.ins.sg. Eng: ornament դրուագելովդրուագել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: sculpt, encrust պատրաստեցինպատրաստել: verb.aor.3per.pl. Eng: prepare զամենայնամենայն: pron.acc.sg. Eng: all ըստըստ: prep. Eng: according to գործոյգործ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: work տեառն։տէր: noun.gen.dat.sg. Eng: Lord

After this Israye’l, the priest of God, was exalted before the Catholicos, the prince, and the grandees. He received an order from them to perform everything [that was to be done] boldly. After a few days [Israye’l] desired [to memorialize] those cypress trees over which such great marvels and wonders had appeared many times by consecrating [a monument celebrating their role in the discovery] the Lord’s Cross. He summoned skilled craftsmen and bade them fashion [from some of the trees] a cross with carved reliefs depicting the acts of the Lord.

Զայսոսիկայս (սա): pron.acc.pl. Eng: this լուեալլսել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: hear եպիսկոպոսապետինեպիսկոպոսապետ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: head bishop, catholicos եւեւ: conj. Eng: and Ջուանշիրի՝prop. նոյնժամայննոյնժամայն: adv. Eng: same time գրենգրել: verb.pres.3per.pl. Eng: write առառ: prep. Eng: toward, nearby այրնայր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: man, cave Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God Իսրայէլ,prop. զիզի: conj. Eng: that եւեւ: conj. Eng: and նոքանա: pron.nom.pl. Eng: s/he, they հաղորդեսցինհաղորդել: verb.sbjv.3per.pl.pass. Eng: communicate հասանելհասանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: arrive իի: prep. Eng: in, at, to, from ժամադրութիւնժամադրութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: meeting նաւակատեացնաւակատիք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: eve նշանիննշան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: sign եւեւ: conj. Eng: and յօծումնօծումն: noun.acc.sg. Eng: anointing սրբոյսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg. Eng: holy խաչին։խաչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cross Որումոր: pron.dat.loc.sg. Eng: who, which մեծաւմեծ: adj.ins.sg. Eng: great լրջմտութեամբլրջմտութիւն: noun.ins.sg. Eng: serious քաջահաւանքաջահաւան: adj.nom.acc.sg. Eng: credulous այնայն: pron.nom.acc.sg. Eng: that մեղեալ քահանայինքահանայ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: priest տեառն՝տէր: noun.gen.dat.sg. Eng: Lord պատրաստականպատրաստական: adj.nom.acc.sg. Eng: prepared յօրինէրյօրինել: verb.past.3per.sg. Eng: fashion զպէտսպէտ: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: need կազմութեանկազմութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: formation նուիրականնուիրական: adj.nom.acc.sg. Eng: consecrated տօնինտօն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: feast, holiday ըստըստ: prep. Eng: according to օրինակիօրինակ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: example խաչազարդխաչազարդ: adj.nom.acc.sg. Eng: adorned with the cross պայծառութեանն։պայծառութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: brilliance Այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but նոքանա: pron.nom.pl. Eng: s/he, they հեղգականհեղգական: adj.nom.acc.sg. Eng: slothful ծուլութեամբնծուլութիւն: noun.ins.sg. Eng: laziness ոչոչ: part. Eng: not ժամանէինժամանել: verb.past.3per.sg. Eng: arrive հասանելհասանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: arrive յամբոկամբոկ: noun.acc.loc.sg. Eng: completion գործոյն։գործ: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: work Յայնժամյայնժամ: adv. Eng: then տեսիլտեսիլ: noun.nom.acc.sg. Eng: vision յԱստուծոյաստուած: noun.abl.sg. Eng: God երեւէրերեւել: verb.past.3per.sg. Eng: appear իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on սրբոյսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg. Eng: holy պատրիարքինպատրիարք: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: patriarch Եղիազարու,prop. զիզի: conj. Eng: that միմի: part.neg. Eng: not յապաղեսցէյապաղել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: delay երթալերթալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: go օծանելօծել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: anoint զխաչնխաչ: noun.acc.sg.def. Eng: cross Քրիստոսի։prop. Որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which պարառաբարպարառաբար: adv. Eng: encompass յարուցեալյարուցանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: raise յարաւօտուն՝առաւօտուն: adv. Eng: in the morning փութապէսփութապէս: adv. Eng: rushed հասանէրհասանել: verb.past.3per.sg. Eng: arrive իի: prep. Eng: in, at, to, from կարգեալկարգել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: arrange եկեղեցին՝եկեղեցի: noun.nom.acc.sg.def. Eng: church իի: prep. Eng: in, at, to, from վիճակվիճակ: noun.nom.acc.sg. Eng: state Գիսաւանprop. նահանգին։նահանգ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: state

Now when the chief bishop and Juanshir heard about this they wrote immediately to the man of God, Israye’l, asking to participate in the service for the dedication and consecration of the Cross. The priest of the Lord happily agreed to this and made preparations for the consecration of the glorious image of the Cross. [The Catholicos and Juanshir], however, idled and were travelling too slowly, whereupon God sent a vision to the blessed patriarch Eghiazar exhorting him not to delay and be late for the consecration of the Cross of Christ. Eghiazar got up early in the morning and made haste to the appointed church in the diocese of the state of Gisawan.

Քանզիքանզի: conj. Eng: for յայնժամյայնժամ: adv. Eng: then իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great չուեալչուել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: go էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from կողմանսկողմն: noun.acc.loc.pl./gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: side հարաւոյհարաւ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: south իի: prep. Eng: in, at, to, from Սիսաւանացնprop. գաւառ,գաւառ: noun.nom.acc.sg. Eng: province եւեւ: conj. Eng: and վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of զիզի: conj. Eng: that հայրապետնհայրապետ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: patriarch Եղիազարprop. նմանակիրնմանակիր: adj.nom.acc.sg. Eng: similar առաքելոցնառաքեալ: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: apostle էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be բանիւքբան: noun.ins.pl. Eng: word եւեւ: conj. Eng: and գործովք՝գործ: noun.ins.pl. Eng: work զպատրանացպատրանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: deceit ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what զնորսնոր: adj.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: new վրէժխնդրութեամբվրէժխնդրութիւն: noun.ins.sg. Eng: vengeance վանէր,վանել: verb.past.3per.sg. Eng: ward off եւեւ: conj. Eng: and զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what ճշմարտութիւնճշմարտութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: truth ծաղկէր,ծաղկել: verb.past.3per.sg. Eng: flourish պսակպսակ: noun.nom.acc.sg. Eng: crown պարծանացպարծանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: boasting իւրոցիւր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: his/her վարկանէր,վարկանել: verb.past.3per.sg. Eng: consider ջատագովջատագով: adj.nom.acc.sg. Eng: apologist այնմայն: pron.dat.abl.loc.sg. Eng: that լինէրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be խնդրոյ։խնդիր: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: request Երկասիրեալերկասիրել: verb.pfv.nom.acc.loc. Eng: compose առաքինազարդառաքինազարդ: adj.nom.acc.sg. Eng: virtuous ուղղափառութեամբ՝ուղղափառութիւն: noun.ins.sg. Eng: orthodoxy յերիսերեք: num. Eng: three անձնաւորութիւնսանձնաւորութիւն: noun.acc.loc.pl. Eng: personality անշփոթելիսանշփոթելի: adj.nom.acc.pl. Eng: without confusion միշտմիշտ: adv. Eng: always երկրպագելերկիրպագանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: worship ուսուցանէր։ուսուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: teach Ծանուցեալծանուցանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: announce այնուհետեւայնուհետեւ: adv. Eng: then երջանիկերջանիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: happy and glorious առն,այր (մարդ): noun.gen.dat.sg. Eng: man եթէեթէ: conj. Eng: that, if աստուածապաշտութեանաստուածապաշտութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: worshipping God էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be խորհուրդսխորհուրդ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: thought, mystery զարմանագործզարմանագործ: adj.nom.acc.sg. Eng: miracle work տեսմանս,տեսումն: noun.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: seeing որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which երբեմներբեմն: adv. Eng: sometimes առառ: prep. Eng: toward, nearby Իսրայէլprop. քահանայ.քահանայ: noun.nom.acc.sg. Eng: priest ընդունէրընդունել: verb.past.3per.sg. Eng: accept զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they իբրեւիբր: prep. Eng: as if զԱստուծոյաստուած: noun.abl.sg. Eng: God սպասաւորսպասաւոր: noun.nom.acc.sg. Eng: servant եւեւ: conj. Eng: and առհանեալառհանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: remove մասնմասն: noun.nom.acc.sg. Eng: part իի: prep. Eng: in, at, to, from սրբոյսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg. Eng: holy խաչէնխաչ: noun.abl.sg.def. Eng: cross Մաշտոցիprop. նորիննոյն: pron.gen.sg. Eng: same կամաւկամաւ: adv. Eng: willingly եդեալդնել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: put իի: prep. Eng: in, at, to, from փայտակերտփայտակերտ: adj.nom.acc.sg. Eng: made of wood նորոգաշէննորոգաշէն: adj.nom.acc.sg. Eng: rnewly built նշանին՝նշան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: sign օծանէրօծել: verb.past.3per.sg. Eng: anoint զխաչնխաչ: noun.acc.sg.def. Eng: cross իւղովնիւղ: noun.ins.sg.def. Eng: oil օրհնութեան.օրհնութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: blessing եւեւ: conj. Eng: and կանգնեալկանգնել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: stand իի: prep. Eng: in, at, to, from մէջմէջ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: in, middle եկեղեցւոյն՝եկեղեցի: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: church առնէրառնել: verb.past.3per.sg. Eng: make նաւակատիսնաւակատիք: noun.acc.loc.pl. Eng: eve մեծապէսմեծապէս: adv. Eng: greatly խնճոյիւք,խնջոյք: noun.ins.pl. Eng: feast հռչակաւորհռչակաւոր: adj.nom.acc.sg. Eng: famous հանդիսիւք,հանդէս: noun.ins.pl. Eng: festivity եկեղեցականեկեղեցական: adj.nom.acc.sg. Eng: church ուխտիւուխտ: noun.ins.sg. Eng: oath, clergy եւեւ: conj. Eng: and հաւատացելոցհաւատալ: verb.pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: believe դասուք։դաս: noun.ins.pl. Eng: lesson

At this time the great prince [Juanshir] was travelling to the southern areas, to the district of the Sisawanats’. And the patriarch Eghiazar was like the Apostles in word and deed. He vengefully expelled new [doctrinal] delusions and caused truth to flourish, and he became worthy of the crown of glory as protector of all seeking virtue in orthodoxy, teaching them always to worhip the Trinity in three distinct Persons. He later made known to the fortunate man Israye’l that it was through his piety that the marvellous vision had been revealed to him. And thus, he received him as a servant of God. With [Israyel’s] consent, [Eghiazar] took a fragment from Mashtots’ holy Cross and placed it inside the newly fashioned wooden Cross. Then he anointed the Cross with chrism and erected it in the middle of the church, consecrating it in a joyous ceremony full of pomp and splendor in the presence of the clergy and the congregation of believers.

ԳԼՈՒԽ ԼԳ. ՄԱՀմահ: noun.nom.acc.sg. Eng: death ՕՐՀԱՍԱԿԱՆօրհասական: adj.nom.pl. Eng: fate, punishment ՋՈՒԱՆՇԻՐԻprop. ՄԵԾԻմեծ: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: great ԻՇԽԱՆԻՆ։իշխան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: prince

CHAPTER XXXIII. THE DEATH OF THE GREAT PRINCE JUANSHIR.

Եւեւ: conj. Eng: and եղեւլինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from ժամանակինժամանակ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: time յայնմիկայն: pron.dat.abl.sg. Eng: that խաղալխաղալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: go, play գնալգնալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: go մեծիմեծ: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: great իշխանինիշխան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: prince Ջուանշիրիprop. իի: prep. Eng: in, at, to, from կողմանսկողմն: noun.acc.loc.pl./gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: side լեռնականացնլեռնական: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: mountain-dweller իի: prep. Eng: in, at, to, from զբօսանսզբօսանք: noun.acc.loc.pl. Eng: merriment բոլորբոլոր: adj.nom.acc.sg. Eng: every տարեկանտարեկան: adj.nom.acc.sg. Eng: yearly աւուրցօր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: day հրճուականհրճուական: adj.nom.acc.sg. Eng: delightful անցուցանելովանցուցանել: verb.inf.ins. Eng: pass երկրաչափութեամբ։երկրաչափութիւն: noun.ins.sg. Eng: geemotry Յոգնայորդորյոգնայորդոր: adj.nom.acc.sg. Eng: very ardent գուսանօքգուսան: noun.ins.pl. Eng: troubadour ներբողեալներբողել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: praise տարփողականնտարփողական: adj.nom.acc.sg.def. Eng: ardent desire Ջուանշիր՝prop. զօրապետնզօրապետն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: commander տենչահասակ,տենչահասակ: adj.nom.acc.sg. Eng: of desirable height որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which եւեւ: conj. Eng: and զանազանզանազան: adj.nom.acc.sg. Eng: various իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and խոհականութեամբխոհականութիւն: noun.ins.sg. Eng: thoughtfulness նուաճէրնուաճել: verb.past.3per.sg. Eng: overcome իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and զամենեսեանամենեքին: pron.acc.pl. Eng: all զամենեսեանամենեքեան: pron.acc.pl. Eng: all ընդընդ: prep. Eng: with, during, for իւրովիւր: pron.adj.ins.sg. Eng: his/her իշխանութեամբիշխանութիւն: noun.ins.sg. Eng: power եւեւ: conj. Eng: and բոլորովիմբբոլորովին: noun.ins.sg. Eng: completely եղեալլինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be յերկրականիսերկրական: adj.gen.dat.abl.sg.poss1. Eng: earth բարեբաստիկբարեբաստիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: favorable գերաստացութեամբգերաստացութիւն: noun.ins.sg. Eng: wealth խրոխտաբարխրոխտաբար: adv. Eng: haughtily յօրանայրյօրանալ: verb.past.3per.sg. Eng: take on airs իմաստակիրիմաստակիր: adj.nom.acc.sg. Eng: intelligent քաջութեամբ։քաջութիւն: noun.ins.sg. Eng: bravery Բայցբայց: conj. Eng: but ապաապա: adv. Eng: then ըղձալիըղձալ: verb.pot.nom.acc.loc.sg. Eng: wish հռչակաւորնհռչակաւոր: adj.nom.acc.sg.def. Eng: famous իի: prep. Eng: in, at, to, from ձեռնձեռն: noun.nom.acc.sg. Eng: hand խարդաւանողխարդաւանել: verb.prpt.nom.acc.loc.sg. Eng: deceive ախտին,ախտ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: disease զիզի: conj. Eng: that ընդդէմընդդէմ: adj.nom.acc.sg./prep./adv. Eng: against Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God երկասիրէրերկասիրել: verb.past.3per.sg. Eng: compose պատուիրանին,պատուիրան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: commandment թափուրթափուր: adj.nom.acc.sg. Eng: empty եւեւ: conj. Eng: and ունայնունայն: adj.nom.acc.sg. Eng: vain գոլով՝գոլ: verb.inf.ins. Eng: exist մերկմերկ: adj.nom.acc.sg. Eng: naked իի: prep. Eng: in, at, to, from յայնցանէայն: pron.abl.pl. Eng: that երեւէրերեւել: verb.past.3per.sg. Eng: appear փառաց։փառք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: glory Եւեւ: conj. Eng: and ահաահա: part. Eng: behold ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all սարդիսարդ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: spider ոստայնոստայն: noun.nom.acc.sg. Eng: web եղեւ.լինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be վաղվաղակիվաղվաղակի: adv. Eng: suddenly չքնաղնչքնաղ: adj.nom.acc.sg.def. Eng: splendid այնայն: pron.nom.acc.sg. Eng: that քակտէրքակտել: verb.past.3per.sg. Eng: tear apart վայելչութիւնք,վայելչութիւն: noun.nom.pl. Eng: splendor զիզի: conj. Eng: that իի: prep. Eng: in, at, to, from ժամժամ: noun.nom.acc.sg. Eng: hour տապակէզտապակէզ: adj.nom.acc.sg. Eng: very hot աւուրցնօր: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: day առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take գերահրաշգերահրաշ: adj.nom.acc.sg. Eng: wondrous պետաւորինպետաւոր: noun.nom.acc.sg. Eng: chief զազատասունազատասուն: adj.acc.sg. Eng: raised by nobles տոհմնտոհմ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: dynasty հանդերձհանդերձ: post. Eng: together Նամեսականprop. գնդիւնգունդ: noun.ins.sg.def. Eng: army իի: prep. Eng: in, at, to, from հովիտսհովիտ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: valley բարձրաբերձբարձրաբերձ: adj.nom.acc.sg. Eng: high լերանցնլեառն: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: mountain բերկրէինբերկրել: verb.past.3per.pl. Eng: be joyous ծաղկատեսակծաղկատեսակ: adj.nom.acc.sg. Eng: types of flowers հանգստեամբ,հանգիստ: noun.ins.sg. Eng: rest իի: prep. Eng: in, at, to, from գեղեցիկգեղեցիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: beautiful մարգսմարգ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: meadow պերեւետեալպերեւետել: verb.pfv.nom.acc.sg. Eng: rigged out, strut յոլովէինյոլովել: verb.past.3per.pl. Eng: increase յաւուրսօր: noun.acc.loc.pl./loc.sg.poss1. Eng: day բարեկեցիկբարեկեցիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: prosperous յղփութեամբ։յղփութիւն: noun.ins.sg. Eng: glut

At that time [ca. 680] the great prince Juanshir set out for the mountain regions for recreation during the annual celebrations, and he was happily surveying the land. With the skilled minstrels let us lament the much-lauded and beloved Juanshir, the acclaimed general who in his versatile wisdom subjected all men to his authority, being blessed with all the good things of this world, [a man who] was proud of his intellectual prowess. Afterwards, however, the beloved and glorious man became vain and empty and was stripped of these glories by the snares of vice, for he transgressed the commandments of the Lord. And then, behold, everything turned into a spider’s web, and the wonderful splendor quickly disappeared. In the swelteringly hot days the remarkable leader took his retinue of nobles and his Namesakan brigade into the valleys between the high mountains. There they walked among the beautiful flower covered meadows enjoying themselves in peace, and spending the days in happiness and luxury.

Իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and իբրեւիբր: prep. Eng: as if անցանէինանցանել: verb.past.3per.pl. Eng: pass աւուրքօր: noun.nom.pl. Eng: day խորշակայեղցխորշակայեղց: adj.nom.acc.sg. Eng: excessively hot տօթանացն՝տօթ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: hot իի: prep. Eng: in, at, to, from ժամանելժամանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: arrive բարձրութեանբարձրութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: height տօնինտօն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: feast, holiday մեծիմեծ: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: great նաւակատեացնաւակատիք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: eve խաչին՝խաչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cross համբարձեալհամբառնալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: ascend իի: prep. Eng: in, at, to, from կողմանցնկողմն: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: side յայնցանէ՝այն: pron.abl.pl. Eng: that գայգալ: verb.pres.3per.sg. Eng: come անցանէանցանել: verb.pres.3per.sg. Eng: pass յՈւտիprop. գաւառգաւառ: noun.nom.acc.sg. Eng: province իի: prep. Eng: in, at, to, from Պարտաւprop. քաղաքքաղաք: noun.nom.acc.sg. Eng: city յիւրականնիւրական: adj.acc.sg.def. Eng: one's own գեղազարդեալգեղազարդել: verb.pfv.nom.acc.loc. Eng: decorate տաճարս,տաճար: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: temple զիզի: conj. Eng: that անդանդ (այնտեղ): adv. Eng: there պարգեւաձիրպարգեւաձիր: adj.nom.acc.sg. Eng: granting gifts մեծարանօքմեծարանք: noun.ins.pl. Eng: honor իի: prep. Eng: in, at, to, from հանդիսաւորհանդիսաւոր: adj.nom.acc.sg. Eng: festive տօնինտօն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: feast, holiday Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God մատուսցէմատուցանել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: offer երկրպագութիւն։երկրպագութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: worship Եւեւ: conj. Eng: and մինչդեռմինչդեռ: conj. Eng: while հանգուցեալհանգուցանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: rest էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be մեծաւմեծ: adj.ins.sg. Eng: great ուրախութեամբուրախութիւն: noun.ins.sg. Eng: joy մեծահռչակնմեծահռչակ: adj.nom.acc.sg.def. Eng: renowned Ջուանշիր,prop. այրայր (մարդ): noun.nom.acc.sg. Eng: man ոմնոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain տարօրէնտարօրէն: adv. Eng: strange եւեւ: conj. Eng: and վատանշանվատանշան: adj.nom.acc.sg. Eng: bad omen իի: prep. Eng: in, at, to, from Կայենեանprop. ընկղմեալընկղմել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: submerge ախտ,ախտ: noun.nom.acc.sg. Eng: disease արկեալարկանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: throw իի: prep. Eng: in, at, to, from հրապոյրսհրապոյրք: noun.acc.loc.pl. Eng: charm խարդախութեանխարդախութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: trick ընկերսընկեր: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: friend իւրիւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her համահաւանսհամահաւան: adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: concord արարեալ,առնել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: make որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which ոչոչ: part. Eng: not զսէրսէր: noun.acc.sg. Eng: love նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they յիշեալյիշել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: remember եւեւ: conj. Eng: and ոչոչ: part. Eng: not զպատիւպատիւ: noun.acc.sg. Eng: honorable տանտուն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: house հօրհայր: noun.gen.dat.sg. Eng: father իւրոյ,իւր: pron.adj.gen.sg. Eng: his/her զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which գտեալգտանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: find էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from նմանէնա: pron.abl.sg. Eng: s/he, they մեծաւմեծ: adj.ins.sg. Eng: great բարգաւաճանօք,բարգաւաճանք: noun.ins.pl. Eng: prosperity, glory այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but մահմահ: noun.nom.acc.sg. Eng: death խորհեալխորհել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: think իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they խորհուրդխորհուրդ: noun.nom.acc.sg. Eng: thought, mystery վատվատ: adj.nom.acc.sg. Eng: bad իի: prep. Eng: in, at, to, from միտսմիտ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: mind արկանէրարկանել: verb.past.3per.sg. Eng: throw եւեւ: conj. Eng: and հրապուրեալհրապուրել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: charm զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they իի: prep. Eng: in, at, to, from պատճառսպատճառ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: cause, pretend բղջախոհութեան,բղջախոհութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: lewdness փաստապատիրփաստապատիր: adj.nom.acc.sg. Eng: false pretense բանիւքբան: noun.ins.pl. Eng: word զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they հաւանեցուցանէր՝հաւանեցուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: persuade ելանելելանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: go out իի: prep. Eng: in, at, to, from զբօսանսզբօսանք: noun.acc.loc.pl. Eng: merriment խոհերական։խոհերական: adj.nom.acc.sg.poss2. Eng: muddy Եւեւ: conj. Eng: and մինչմինչ: conj. Eng: while դեռդեռ: adv. Eng: still իի: prep. Eng: in, at, to, from տաճարէտաճար: noun.abl.sg. Eng: temple անտիանտի: adv. Eng: there ելանէրելանել: verb.past.3per.sg. Eng: go out իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince ընդընդ: prep. Eng: with, during, for ճանապարհճանապարհ: noun.nom.acc.sg. Eng: road պարտիզայարպարտիզայար: adj.nom.acc.sg. Eng: attached to garden ծաղկոցացն,ծաղկոց: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: flower garden յայնժամյայնժամ: adv. Eng: then իի: prep. Eng: in, at, to, from գիշերիգիշեր: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: night յառաջինառաջին: adj.acc.loc.sg. Eng: first պահուն՝պահ (ժամ): noun.gen.dat.ins.loc.sg.def. Eng: moment անվահան,անվահան: adj.nom.acc.sg. Eng: unshielded ունելովունել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: have, take թուր.թուր: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: sword որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which եւեւ: conj. Eng: and սպառազինեալսպառազինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: arm սուրհանդակսուրհանդակ: noun.nom.acc.sg. Eng: messenger պահպանացնպահպան: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: guard ջոկքջոկ: noun.nom.pl. Eng: troop անհոգանհոգ: adj.nom.acc.sg. Eng: careless եւեւ: conj. Eng: and անվեհերանվեհեր: adj.nom.acc.sg. Eng: intrepid իի: prep. Eng: in, at, to, from դրունսդուռն: noun.acc.loc.pl. Eng: door արքունիարքունի: adj.nom.acc.sg. Eng: kingdom, court պաղատաննպաղատանք: noun.nom.acc.sg.def. Eng: entreaty կայինկալ (կանգնել): verb.past.3per.pl. Eng: stand անկեալանկանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: fall ընդընդ: prep. Eng: with, during, for քնով։քուն: noun.ins.sg. Eng: sleep

When the scorchingly hot days of summer had passed and the time of the Feast of the Exaltation of the Cross arrived, [Juanshir] arose from these places and came to the city of Partaw in the district of Uti. There he entered his own beautifully decorated temple to worship God with offerings and adoration in solemn service. Now while the renowned Juanshir was resting happily, a certain evil and malicious man, who was tainted with the sin of Cain and had fallen into evil temptations and had similarly corrupted his comrades, did not remember [Juanshir’s] love or the honors and gifts he had bestowed on his father’s House. Instead, [this assassin] evilly plotted his death. He enticed him into lascivious behavior and persuaded him with deceitful words to abandon himself to obscene pleasures. In the first hour of night when the prince emerged from his palace along the path through the flowerbeds of the garden, armed only with a sword and without a shield, the troop of fully-armed guards stood at the gates of the palace, unconcerned, fearing nothing and [some] even sleeping.

Առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take չարաբարոյնչարաբար: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: evil Ենիբայ՝prop. դաւաճանողինդաւաճանել: verb.prpt.gen.dat.loc.sg. Eng: betray Վարազոյի,prop. զվաղրնվաղր: noun.acc.sg.def. Eng: sword արքունականարքունական: adj.nom.acc.sg. Eng: royal եւեւ: conj. Eng: and սուսերսուսեր: noun.nom.acc.sg. Eng: sword պողովատիկպողովատիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: steel եւեւ: conj. Eng: and զվահաննվահան: noun.acc.sg.def. Eng: shield ոսկեխնձոր՝ոսկեխնձոր: noun.nom.acc.sg. Eng: golden apple դաւովդաւ: noun.ins.sg. Eng: conspiracy առաջապահառաջապահ: adj.nom.acc.sg. Eng: advance guard լինէր,լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be պատճառէրպատճառել: verb.past.3per.sg. Eng: cause, pretend ըստըստ: prep. Eng: according to օրինիօրէնք: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: law զինակրութեան։զինակրութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: shouldering arms Եւեւ: conj. Eng: and ինքնինքն: pron.nom.acc.sg. Eng: he, she, self անօրէնանօրէն: adj.nom.acc.sg. Eng: unlawful նենգաւորննենգաւոր: adj.nom.acc.sg.def. Eng: deceitful վառեալվառել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: light, burn, arm, wear իի: prep. Eng: in, at, to, from ծածուկ՝ծածուկ: adj.nom.acc.sg. Eng: cover արկեալարկանել: verb.pfv.nom.acc.sg. Eng: throw էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be զզրահսնզրահ: noun.acc.pl.def. Eng: armor իի: prep. Eng: in, at, to, from ներքոյներքոյ: adj.nom.acc.sg./post. Eng: inner պատմուճանին։պատմուճան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cloak Ապաապա: adv. Eng: then իբրեւիբր: prep. Eng: as if հասանէինհասանել: verb.past.3per.pl. Eng: arrive իի: prep. Eng: in, at, to, from միջնավայրմիջնավայր: adj.nom.acc.sg. Eng: middle անդրանդր: adv. Eng: there բուրաստանինբուրաստան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: garden եւեւ: conj. Eng: and մերձմերձ: adj.nom.acc.sg./post. Eng: near էինլինել: verb.past.3per.pl. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from պարոյկպարոյկ:noun.nom.acc.sg. Eng: circuit որմոյն,որմ: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: wall որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which պարունակեալպարունակել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: encircle էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be զլայնատարածնլայնատարած: adj.acc.sg.def. Eng: widespread արքունականարքունական: adj.nom.acc.sg. Eng: royal բակին,բակ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: courtyard եւեւ: conj. Eng: and որպէսորպէս: adv. Eng: as այլովայլ: pron.ins.sg. Eng: other/but ամենայնիւամենայն: pron.ins.sg. Eng: all էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be իմաստայեղցիմաստայեղց: adj.nom.acc.sg. Eng: full of wisdom անվկանդնանվկանդ: adj.nom.acc.sg. Eng: unassailable Ջուանշիր՝prop. յայնմայն: pron.loc.abl.sg. Eng: that եւսեւս: adv. Eng: again գիտացգիտել: verb.aor.3per.sg. Eng: know զնենգութիւննենգութիւն: noun.acc.sg. Eng: deceit սպանողինսպանանել: verb.prpt.gen.dat.loc.sg.def. Eng: kill պիտակահոյլպիտակահոյլ: adj.nom.acc.sg. Eng: many falsities դաւոյն։դաւ: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: conspiracy Եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from հնչիւնհնչումն: noun.nom.acc.sg. Eng: sound ձայնիցձայն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: sound վառելոյվառել: verb.inf.gen.dat.abl./pfv.gen.dat.abl.sg. Eng: light, burn, arm, wear զրահինզրահ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: armor պակուցեալպակուցանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: terrify իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince սրտաբեկսրտաբեկ: adj.nom.acc.sg. Eng: heartbroken լինէր՝լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be համարելով,համարել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: consider թէթէ: conj. Eng: that աշխարհախումբաշխարհախումբ: noun.nom.acc.sg. Eng: immense խորհուրդնխորհուրդ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: thought, mystery էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of իւրոյիւր: pron.adj.gen.sg. Eng: his/her սպանմանն։սպանումն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: killing Եւեւ: conj. Eng: and լռելեայնլռելեայն: adv. Eng: silent իի: prep. Eng: in, at, to, from տաճարնտաճար: noun.nom.acc.sg.def. Eng: temple կամեցաւկամել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: want դառնալ։դառնալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: turn Իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and անօրէնանօրէն: adj.nom.acc.sg. Eng: unlawful սպանողնսպանանել: verb.prpt.nom.acc.sg.def. Eng: kill զսուսերնսուսեր: noun.acc.sg.def. Eng: sword թերաքամեալթերաքամել: verb.pfv.nom.acc.sg. Eng: improperly placed ունելով՝ունել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: have, take յանկարծակիյանկարծ: adv. Eng: suddenly յետուստյետուստ: adv. Eng: from behind կողմանէկողմն: noun.abl.sg. Eng: side հարկանէրհարկանել: verb.past.3per.sg. Eng: strike զիշխաննիշխան: noun.acc.sg.def. Eng: prince արի՝արի: adj.nom.acc.sg. Eng: brave սաստիկսաստիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: strong վիրաւորեալ,վիրաւորել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: wound զիզի: conj. Eng: that մերկմերկ: adj.nom.acc.sg. Eng: naked էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from զրահից։զրահ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: armor Այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but ոչոչ: part. Eng: not կարէրկարել (կարողանալ): verb.past.3per.sg. Eng: can, able ստէպստէպ: adj.nom.acc.sg. Eng: frequently ստէպստէպ: adj.nom.acc.sg. Eng: frequently զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they յաղթահարելյաղթահարել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: triumph սրով։սուր: adj.ins.sg. Eng: sword Աճապարէրաճապարել: verb.past.3per.sg. Eng: hurry եւեւ: conj. Eng: and նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they որպէսորպէս: adv. Eng: as առիւծառիւծ: noun.nom.acc.sg. Eng: lion մռնչող,մռնչել: verb.prpt.nom.acc.sg. Eng: roar կամեցեալկամել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: want զձեռնձեռն: noun.acc.sg. Eng: hand իի: prep. Eng: in, at, to, from գործգործ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: work արկանելարկանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: throw սուսերաւն,սուսեր: noun.ins.sg.def. Eng: sword բայցբայց: conj. Eng: but զիզի: conj. Eng: that զօրութիւնզօրութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: power բարձրելոյնբարձրեալ: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: exalted հեռացեալհեռանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: go away էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be իի: prep. Eng: in, at, to, from նմանէ՝նա: pron.abl.sg. Eng: s/he, they մատնելովմատնել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: betray զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they իի: prep. Eng: in, at, to, from ձեռսձեռն: noun.acc.loc.pl. Eng: hand ձեռնասունձեռնասուն: adj.nom.acc.sg. Eng: pupil սիրելւոյնսիրել: verb.pot.gen.dat.abl.sg.def. Eng: love իւրոյ։իւր: pron.adj.gen.sg. Eng: his/her

The evil Enibay, the treacherous Varazoy, disguised as a guard, took the royal mace, the steel sword, and the gold-bossed shield and slyly went on in front. This vicious traitor had secretly protected himself by wearing his armor underneath his robe. When they reached the middle of the garden and were close to the wall which surrounded the grounds of the royal park, the mighty Juanshir, being wise in all things, became aware of the treachery of the assassin, and alarmed by the clink of the armor worn by the other. The prince was heartbroken, imagining that it was everyone’s intention to kill him. He silently made to return to the palace. But the impious murderer, who had been holding his sword loose in its scabbard, struck the brave prince a sudden blow from behind severely wounding him, since he was not wearing armor. But [Varazoy] was not able to quickly kill him with the sword. For [Juanshir], roaring like a lion, began to fight back with his own sword. But because the power of the Most High had abandoned him, [It] delivered him into the hands of the favorite he himself had reared.

Յառաջնումառաջին: adj.loc.sg. Eng: first նուագիննուագ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: time, occasion, song իբրեւիբր: prep. Eng: as if յարձակէրյարձակել: verb.past.3per.sg. Eng: attack սուսերաւնսուսեր: noun.ins.sg.def. Eng: sword իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on անօրինին,անօրինել: verb.pres.3per.pl.med. Eng: violate նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they յասպարնասպար: noun.acc.sg.def. Eng: steed առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take ընդդիմամարտեալընդդիմամարտել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: fight against արձանանայր.արձանանալ: verb.past.3per.sg. Eng: become like a statue եւեւ: conj. Eng: and խրեալխրել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: stick զզէննզէն: noun.acc.sg.def. Eng: weapon իի: prep. Eng: in, at, to, from սեռսեռ: noun.nom.acc.sg. Eng: gender վահանին՝վահան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: shield ոչոչ: part. Eng: not կարէրկարել (կարողանալ): verb.past.3per.sg. Eng: can, able հանելհանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: take out, bring forth զսուրնսուր: adj.acc.sg.def. Eng: sword եւեւ: conj. Eng: and անդէնանդէն: adv. Eng: there ամփոփիամփոփել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: gather ամենեւին։ամենեւին: adv. Eng: nevertheless Եւեւ: conj. Eng: and նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they լցեալլնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: fill վայրագինվայրագին: adj.nom.acc.sg. Eng: savage գազանութեամբ՝գազանութիւն: noun.ins.sg. Eng: fierceness զայրագնեալզայրագնել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: anger վիրաւորէրվիրաւորել: verb.past.3per.sg. Eng: wound զամենայնամենայն: pron.acc.sg. Eng: all մարմինսմարմին: noun.acc.loc.pl./nom.acc.loc.sg.poss1. Eng: body նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they իբրեւիբրեւ: prep. Eng: as if/when զթունաւորթունաւոր: adj.acc.sg. Eng: poisonous օձօձ: noun.nom.acc.sg. Eng: snake եւեւ: conj. Eng: and խածանողխածանել: verb.prpt.nom.acc.loc.sg. Eng: bite սրտմտութեամբսրտմտութիւն: noun.ins.sg. Eng: vexation նրանակոտորնրանակոտոր: adj.nom.acc.sg. Eng: destroy with sword եւեւ: conj. Eng: and վաղակաւորվաղակաւոր: noun.nom.acc.sg. Eng: dagger խոցոտմամբխոցոտումն: noun.ins.sg. Eng: wound անխայաբարանխայաբար: adv. Eng: unsparing յերկիրերկիր: noun.acc.sg. Eng: earth, land ընկենոյրընկենուլ: verb.past.3per.sg. Eng: fall զիւրիւր: pron.acc.sg. Eng: his/her տէրն՝տէր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: Lord ոգւոյնոգի: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: soul իի: prep. Eng: in, at, to, from ծոցոյնծոց: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: bosom թափիլթափել: verb.inf.nom.acc.loc.pass. Eng: pour out գոլգոլ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: exist վարկանելովվարկանել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: consider տիրասպանին.տիրասպան: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: assassin եւեւ: conj. Eng: and կարծեցեալկարծել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: think կիսամահկիսամահ: adj.nom.acc.sg. Eng: half-dead զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they արարեալ՝առնել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: make զանխլաբարանխլաբար: adv. Eng: secretly արտաքսարտաքս: adv. Eng: exile ելանէրելանել: verb.past.3per.sg. Eng: go out յիւրիւր: pron.acc.sg. Eng: his/her երթալովերթալ: verb.inf.ins. Eng: go տուն՝տուն: noun.nom.acc.sg. Eng: house կեղծաւորեալկեղծաւորել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: deceive ոչոչ: part. Eng: not ունելունել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: have, take կարծիս,կարծիք: noun.acc.loc.pl. Eng: opinion թէթէ: conj. Eng: that յանգէտսանգէտ: adj.acc.loc.pl./acc.loc.sg.poss1. Eng: ignorant իի: prep. Eng: in, at, to, from տանտալ: verb.pres.3per.pl. Eng: give տանտուն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: house ննջիցէ։ննջել: verb.cond.3per.sg. Eng: sleep Եւեւ: conj. Eng: and ահաահա: part. Eng: behold անգուստանդուստ: adv. Eng: since ուրեմնուրեմն: conj. Eng: thus իրազգացիրազգաց: adj.nom.acc.sg. Eng: realistic լեալլինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be իրացնիր: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: thing եղելոց՝լինել: verb.pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: be գոյժգոյժ: noun.nom.acc.sg. Eng: pitcher աղմկիաղմկել: verb.pres.3per.sg.med. Eng: make noise խռովութեանխռովութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: disturbance հնչէր.հնչել: verb.past.3per.sg. Eng: ring կաճառկաճառ: noun.nom.acc.sg. Eng: academy ամբոխամբոխ: noun.nom.acc.sg. Eng: crowd մարդկանմարդ: noun.gen.dat.loc.pl. Eng: man բազմանայր։բազմանալ: verb.past.3per.sg. Eng: multiply Որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which ուրումնոմն: pron.gen.sg. Eng: someone, a certain միմի: num. Eng: one յեղբայրականեղբայրական: adj.nom.acc.sg. Eng: brotherly հարազատացհարազատ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: genuine վրիժապարտինվրիժապարտ: adj.nom.gen.dat.loc.sg. Eng: culpable զեկուցեալզեկուցանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: notify նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they զոճիրսոճիր: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: crime իրացն,իր: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: thing զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which գործեացն,գործել: verb.aor.3per.sg.def. Eng: work անդէնանդէն: adv. Eng: there փութապէսփութապէս: adv. Eng: rushed հեծեալհեծանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: mount, ride յերիվարերիվար: noun.acc.sg. Eng: horse իւր,իւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her փախստականփախստական: adj.nom.acc.sg. Eng: refugee լինէր։լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be

When [Juanshir] approached him, the assassin held up his shield and stood his ground, and Juanshir plunged his sword into the solid shield. But then he could not withdraw it. The other, filled with bestial cruelty, furiously stabbed him again and again all over his body, spitefully, like a poisonous snake. Wounding him with merciless blows of sabre and dagger, he threw his lord to the ground. Now the murderer stealthily departed and went home, thinking that Juanshir was dead—even though he was but half dead—and cunningly arranging things not to arouse suspicion [by making it appear] that he had been asleep at home at the time, ignorant of what had happened. Meanwhile someone found out what had occurred and announced the bad tidings of the treason. A crowd gathered and grew. Then one of the criminal’s brothers warned him of the enormity of his deeds, and he hastily mounted his horse and fled.

Յայնժամյայնժամ: adv. Eng: then պատրիկՊատրիկ: for. Eng: minister ոմն՝ոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain քեռորդիքեռորդի: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: nephew իշխանին,իշխան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: prince զիւրիւր: pron.acc.sg. Eng: his/her Նամեսականնprop. առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take լեգէոնլեգէոն: for. Eng: legion գնդիգունդ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: army յիսնեակսնյիսնեակ: for. Eng: fifty զկնիզկնի: prep. Eng: after ելանէրելանել: verb.past.3per.sg. Eng: go out մահապարտին.մահապարտ: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: convict բայցբայց: conj. Eng: but ոչոչ: part. Eng: not զգացինզգալ: verb.aor.3per.pl. Eng: feel, realize, come to senses վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of նախափախուստնախափախուստ: adj.nom.acc.sg. Eng: first to flee լինելոյնլինել: verb.pfv.gen.dat.abl.sg.def. Eng: be հասանել,հասանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: arrive այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but իի: prep. Eng: in, at, to, from վերնակողմնվերնակողմն: noun.nom.acc.sg. Eng: upper երթայիներթալ: verb.past.3per.pl. Eng: go յԱրցախունեացprop. գաւառն՝գաւառ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: province նմիննոյն: pron.dat.loc.abl.sg. Eng: same իրացիր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: thing քինախնդիր։քինախնդիր: adj.nom.acc.sg. Eng: vengeful Եւեւ: conj. Eng: and զտունտուն: noun.acc.sg. Eng: house հօրհայր: noun.gen.dat.sg. Eng: father նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they աւերեալաւերել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: ruin քանդէինքանդել: verb.past.3per.pl. Eng: destroy հրդեհաբոցհրդեհաբոց: adj.nom.acc.sg. Eng: blaze կիզմամբ։կիզումն: noun.ins.sg. Eng: burning Եւեւ: conj. Eng: and զմետաքսառէչմետաքսառէչ: adj.acc.sg. Eng: silken threads եւեւ: conj. Eng: and զկերպասանիւթկերպասանիւթ: noun.acc.sg. Eng: made of silk դիպակսդիպակ: noun.acc.loc.pl. Eng: gold brocade եւեւ: conj. Eng: and զգոյնագոյնգոյնզգոյն: adj.acc.sg. Eng: colorful կապերտսկապերտ: noun.acc.loc.pl. Eng: rag զոսկիոսկի: noun.acc.sg. Eng; gold եւեւ: conj. Eng: and զարծաթարծաթ: noun.acc.sg. Eng: silver եւեւ: conj. Eng: and զընտիրընտիր: adj.acc.sg. Eng: select ընտիրընտիր: adj.nom.acc.sg. Eng: select կահուցկահ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: furnishing եւեւ: conj. Eng: and սպասուցսպաս: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: vessel աւարաւար: noun.nom.acc.sg. Eng: booty առեալ.առնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take եւեւ: conj. Eng: and ինքեանքինքն: pron.nom.pl. Eng: he, she, self ողորմագոչողորմագոչ: adj.nom.acc.sg. Eng: cry of grief արտասուօքարտասուք: noun.ins.pl. Eng: tears անդրէնանդրէն: adv. Eng: there դառնային,դառնալ: verb.past.3per.pl. Eng: turn լայինլալ: verb.past.3per.pl. Eng: cry եւեւ: conj. Eng: and աշխարէինաշխարել: verb.past.3per.pl. Eng: do penance զիշխանն։իշխան: noun.acc.sg.def. Eng: prince Այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but դեռդեռ: adv. Eng: still շունչնշունչ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: breath իի: prep. Eng: in, at, to, from նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they կայր.կալ (կանգնել): verb.past.3per.sg. Eng: stand զիզի: conj. Eng: that սուղսուղ: adj.nom.acc.sg. Eng: costly, scarce ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what աւուրսօր: noun.acc.pl. Eng: day տեւեացտեւել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: last կենդանի,կենդանի: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: living որդւոցորդի: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: son իւրոցիւր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: his/her իւրաքանչիւրումնիւրաքանչիւր: noun.dat.loc.sg.def. Eng: each զգանձսգանձ: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: treasure եւեւ: conj. Eng: and զպատիւպատիւ: noun.acc.sg. Eng: honorable յայտյայտ: noun.nom.acc.sg. Eng: apparent առնելով՝առնել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: make կարգէրկարգել: verb.past.3per.sg. Eng: arrange զնոսանա: pron.acc.pl. Eng: s/he, they իի: prep. Eng: in, at, to, from բաժինսբաժին: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: portion իւրեանցիւր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from դժնդակդժնդակ: adj.nom.acc.sg. Eng: cruel վիրացնվէր: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: wound պակասեալպակասել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: lack, decrease վախճանէր։վախճանել: verb.past.3per.sg. Eng: end, die

There was a certain patrician, the prince’s sister’s son, who took a group of fifty men from his Namesakan legion and went after the murderer. But they knew that they would never catch the fugitive. So, in revenge for what had happened, they went up into the hills of the district of Artsakhunik’ where they pillaged and destroyed his father’s house and burned it down. They looted the silk, taffeta, brocade, and linens of many colors, the gold and silver, and the fine furniture and utensils. Then they returned in tears, uttering cries of compassion and weeping and mourning for the prince. [Prince Juanshir] was still breathing and lived on for a few additional days. He made known the treasure and titles given to each of his sons, and confirmed them in their [patrimonial land] portions. And then, weakened by his terrible wounds, he died.

Յայնմայն: pron.loc.abl.sg. Eng: that ժամանակիժամանակ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: time ոչոչ: part. Eng: not սակաւսակաւ: adj.nom.acc.sg. Eng: few խռովութիւնխռովութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: disturbance լինէրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be աշխարհիսաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: world Աղուանից,prop. զիզի: conj. Eng: that կուտեալկուտել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: pile up զինեալզինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: armed խուռնխուռն: noun.nom.acc.sg. Eng: mixed կաճառացն,կաճառ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: academy եւեւ: conj. Eng: and մեծամեծմեծամեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great նախարարացննախարար: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: noble ժողովեալժողովել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: meet եւեւ: conj. Eng: and ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all երկիրներկիր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: earth, land առհասարակառհասարակ: adj.nom.acc.sg. Eng: generally վայիւքվայ: noun.ins.pl. Eng: woe լիլի: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: full եղեալ՝լինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be ողբայինողբալ: verb.past.3per.pl. Eng: lament զիշխաննիշխան: noun.acc.sg.def. Eng: prince կականաւորկականաւոր: adj.nom.acc.sg. Eng: groaning եւեւ: conj. Eng: and դժնդակդժնդակ: adj.nom.acc.sg. Eng: cruel գոչմամբ։գոչիւն: noun.ins.sg. Eng: shout Եւեւ: conj. Eng: and այսպէսայսպէս: adv. Eng: this way անտանելիանտանելի: adj.nom.acc.sg. Eng: unbearable սուգսուգ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: mourning եւեւ: conj. Eng: and անհնարինանհնարին: adj.nom.acc.sg. Eng: impossible բեկումնբեկումն: noun.nom.acc.sg. Eng: breaking աշխարհիսաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: world հասոյց։հասուցանել: verb.aor.3per.sg. Eng: reach Յայնժամյայնժամ: adv. Eng: then ճարտասանճարտասան: adj.nom.acc.sg. Eng: eloquent ոմնոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain իի: prep. Eng: in, at, to, from մէջմէջ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: in, middle անցեալ,անցանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: pass որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which տեղեակտեղեակ: adj.nom.acc.sg. Eng: informed էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be արհեստականարհեստական: adj.nom.acc.sg. Eng: artful իմաստից,իմաստ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: meaning Դաւթակprop. անունանուն: noun.nom.acc.sg. Eng: name կոչեցեալ,կոչել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: call հնարագիւտականհնարագիւտական: adj.nom.acc.sg. Eng: inventiveness վարժիւքվարժ: adj.ins.pl. Eng: experienced յաջողակյաջողակ: adj.nom.acc.sg. Eng: successful եւեւ: conj. Eng: and վերծանականվերծանական: adj.nom.acc.sg. Eng: recitable քերթութեամբքերթութիւն: noun.ins.sg. Eng: poetry, versification յառաջադէմ։յառաջադէմ: adj.nom.acc.sg. Eng: leading Որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which եւեւ: conj. Eng: and յառատաբարառատաբար: adv. Eng: abundantly իի: prep. Eng: in, at, to, from բանիցնբան: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: word պաճուճանսպաճուճանք: noun.acc.loc.pl. Eng: ornament ճարտարութեամբճարտարութիւն: noun.ins.sg. Eng: architecture նուագէր,նուագել: verb.past.3per.sg. Eng: play քաջապէսքաջապէս: adv. Eng: bravely հրատարակողհրատարակել: verb.prpt.nom.acc.loc.sg. Eng: make public լեզուլեզու: noun.nom.acc.sg. Eng: tongue ունելովունել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: have, take նմաննման: adj.nom.acc.sg. Eng: like երագագիրերագագիր: adj.nom.acc.sg. Eng: quickly written գրչի։գրիչ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: pen, scribe Սասա: pron.nom.sg. Eng: this one յոլովիւքյոլով: noun.ins.pl. Eng: much աւուրբքօր: noun.ins.pl. Eng: day ժամանեալ՝ժամանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: arrive յամէրյամել: verb.past.3per.sg. Eng: delay իի: prep. Eng: in, at, to, from դրանդուռն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: door արքունի։արքունի: adj.nom.acc.sg. Eng: kingdom, court Իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and իբրեւիբր: prep. Eng: as if հասանէրհասանել: verb.past.3per.sg. Eng: arrive օրհասականօրհասական: adj.nom.acc.sg. Eng: fate, punishment շշուկնշշուկ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: whisper իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on արեւելիցարեւելք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: east աշխարհիսաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: world սակսսակս: post. Eng: on account of յանկարծահասյանկարծահաս: adj.nom.acc.sg. Eng: suddenly arriving սպանմանսպանումն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: killing մեծիմեծ: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: great զօրավարին,զօրավար: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: general յայնժամյայնժամ: adv. Eng: then սկսաւսկսանել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: begin նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they երգելերգել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: sing ըստըստ: prep. Eng: according to ալփափետացալփեփատ: for. Eng: alphabet գլխակարգութեանցգլխակարգութիւն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: index, table of contents զողբսողբ: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: lament զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on բարեացապարտնբարեացապարտ: adj.nom.acc.sg.def. Eng: obliging Ջուանշիրիprop. եւեւ: conj. Eng: and ասէասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say այսպէս.այսպէս: adv. Eng: this way

At that time there was no small amount of disturbance in our land of Aghuania, for the mob banded together and armed itself. The grandee lords and the whole country assembled and mourned the prince with much lamentation and plaintive and sorrowful voices. Thus unbearable grief and mourning visited the land. It happened that there was an orator by the name of Dawt’ak, a man skilled in the artist’s craft, expert in creative composition, advanced in declamatory poetry, a man who spoke extremely well with rich and eloquent oratory and whose tongue was like the pen of an able writer. [Dawt’ak] had spent a long time at the royal court after his arrival there. When the bad tidings of the sudden murder of the great general spread throughout our eastern land, he began to sing this elegy in acrostic form about the worthy Juanshir.

ԳԼՈՒԽ ԼԴ. ՈՂԲՔողբ: noun.nom.pl. Eng: lament Իի: prep. Eng: in, at, to, from ՄԱՀՆմահ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: death ՋՈՒԱՆՇԻՐԻprop. ՄԵԾԻմեծ: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: great ԻՇԽԱՆԻՆ։իշխան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: prince

CHAPTER XXXIV. ELEGY ON THE DEATH OF THE GREAT PRINCE JUANSHIR.

    Աստուածայինաստուածային: adj.nom.acc.sg. Eng: divine բանինբան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: word արուեստաւորարուեստաւոր: noun.nom.acc.sg. Eng: artisan հոգի,հոգի: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: soul
    Յաւրինեա՛յօրինել: verb.imp.sg. Eng: fashion իմաստիւիմաստ: noun.ins.sg. Eng: meaning զտիրականտիրական: adj.acc.sg. Eng: Lordly երգմունս,երգումն: noun.acc.loc.pl. Eng: song
    Զիզի: conj. Eng: that սգալիսգալի: adj.nom.acc.sg. Eng: full of grief ձայնիւձայն: noun.ins.sg. Eng: sound անդադարանդադար: adj.nom.acc.sg. Eng: endless ողբասցուքողբալ: verb.sbjv.1per.pl. Eng: mourn
    Իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on դժնդակդժնդակ: adj.nom.acc.sg. Eng: cruel կորստեանկորուստ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: loss մերոյ։մեր: pron.adj.gen.sg. Eng: our

   O musical spirit of the Divine word,
   Compose this song of sorrow,
   That we may ever mourn
   Our cruel loss.

    Բեկումնբեկումն: noun.nom.acc.sg. Eng: breaking մեծ,մեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which եղեւլինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be արեւելիցարեւելք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: east աշխարհիս,աշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: world
    Եւեւ: conj. Eng: and աղաղակաղաղակ: noun.nom.acc.sg. Eng: cry կործանմանկործանումն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: destruction հնչեացհնչել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: ring ընդընդ: prep. Eng: with, during, for երկիր.երկիր: noun.nom.acc.sg. Eng: earth, land
    Ազգքազգ: noun.nom.pl. Eng: nation եւեւ: conj. Eng: and ազինքազն: noun.nom.pl. Eng: nation լուիցենլսել: verb.sbjv.3per.pl. Eng: hear զբարբառսբարբառ: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: cry իմիմ: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: my
    Եւեւ: conj. Eng: and երկրածինքսերկրածին: adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: earthling, giant ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all ողբասցենողբալ: verb.sbjv.3per.pl. Eng: lament ընդընդ: prep. Eng: with, during, for իս։ես (ինքս): pron.acc.sg. Eng: I

   Our eastern land fell to ruin,
   Its cries echoed throughout the world;
   Let all the nations hear my words,
   And all earthly beings lament with me.

    Գլորեցաւգլորել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: roll down վէմնվէմ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: rock կենդանիկենդանի: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: living եւեւ: conj. Eng: and հզաւր,հզօր: adj.nom.acc.sg. Eng: strong
    Եւեւ: conj. Eng: and պարիսպնպարիսպ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: wall ամրութեանամրութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: sturdiness խորտակեցաւ.խորտակել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: overthrow
    Աշտարակնաշտարակ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: tower բանաւորբանաւոր: adj.nom.acc.sg. Eng: rational, speaking տապալեցաւ.տապալել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: shoot down
    Եւեւ: conj. Eng: and ցանկնցանկ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: list շինութեանշինութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: building խրամատեալխրամատել: verb.pfv.nom.acc.sg. Eng: entrench քակտեցաւ։քակտել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: tear apart

   The mighty living rock was felled,
   The sturdy rampart dashed to pieces,
   The tower of reason overthrown,
   The border of inhabitation breached.

    Դարձաւդառնալ: verb.aor.3per.sg.med. Eng: turn իի: prep. Eng: in, at, to, from դառնութիւնդառնութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: bitterness խաղաղութիւնխաղաղութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: peace մեր,մեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: our
    Եւեւ: conj. Eng: and դրունքդուռն: noun.nom.pl. Eng: door հինիցհէն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: roving band տեղասցինտեղալ: verb.sbjv.3per.pl.med. Eng: pour իի: prep. Eng: in, at, to, from մեզ.մեք: pron.acc.pl. Eng: we
    Զիզի: conj. Eng: that մեծասքանչմեծասքանչ: adj.nom.acc.sg. Eng: magnificent տէրութիւննտէրութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: dominion կործանեցաւ,կործանել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: destroy
    Եւեւ: conj. Eng: and հրաշալիհրաշալի: adj.nom.acc.sg. Eng: miraculous պետութեաննպետութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: state շիջաւշիջանել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: extinguish ճառագայթ։ճառագայթ: noun.nom.acc.sg. Eng: shine

   Our peace turned to bitterness,
   Our gates gave way to plunderers,
   For his wonderful reign was destroyed
   And the light of his miraculous reign extinguished.

    Եկինգալ: verb.aor.3per.pl. Eng: come հասինհասանել: verb.aor.3per.pl. Eng: arrive իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on մերմեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: our անէծք,անէծք: noun.nom.acc.sg. Eng: curse
    Զորսոր: pron.acc.pl. Eng: who, which կանխագոյնկանխագոյն: adj.nom.acc.sg. Eng: earlier սպառնայրսպառնալ: verb.past.3per.sg. Eng: threaten Եսայիprop. մարգարէն,մարգարէ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prophet
    Զիզի: conj. Eng: that զաւուրսօր: noun.acc.pl. Eng: day տաւնիտօն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: feast, holiday տէրունեանտէրունեան: adj.nom.acc.sg. Eng: lord նշանիննշան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: sign
    Դարձուցինդարձուցանել: verb.aor.3per.pl. Eng: turn մեզմեք: pron.acc.pl. Eng: we իի: prep. Eng: in, at, to, from սուգսուգ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: mourning եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from լալիւնլալիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: crying դառնութեան։դառնութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: bitterness

   Curses poured upon our heads,
   From threats made long ago by the prophet Isaiah.
   For on the day of the Feast of the Lord’s Cross,
   We were left to mourn in bitter sorrow.

    Զանգիւտանգիւտ: adj.acc.sg. Eng: unfindable կորստեանկորուստ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: loss փորեցինփորել: verb.aor.3per.pl. Eng: dig խորխորատ,խորխորատ: noun.nom.acc.sg. Eng: abyss
    Զիզի: conj. Eng: that հովիւնհովիւ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: shepherd բարիբարի: adj.nom.acc.sg. Eng: good ընկլուզեսցինընկլուզել: verb.sbjv.3per.pl. Eng: engulf իի: prep. Eng: in, at, to, from նա.նա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they
    Հոգիհոգի: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: soul մոլորութեանմոլորութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: straying շնչեացշնչել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: breath իի: prep. Eng: in, at, to, from նոսա,նա: pron.acc.loc.pl. Eng: s/he, they
    Եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from նանիրնանիր: adj.nom.acc.sg. Eng: vain թաքուցինթաքուցանել: verb.aor.3per.pl. Eng: hide զորոգայթնորոգայթ: noun.acc.sg.def. Eng: trap մահու։մահ: noun.gen.dat.loc.ins.sg. Eng: death

   They dug a fathomless pit of destruction
   To swallow up the good shepherd.
   Inspired by the aberrant spirit,
   In vain they concealed the trap of death.

    Էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be նստեալնստել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: sit որպէսորպէս: adv. Eng: as զառիւծառիւծ: noun.acc.sg. Eng: lion իի: prep. Eng: in, at, to, from մորւոջ,մորի: noun.loc.sg. Eng: den
    Եւեւ: conj. Eng: and լռեալ՝լռել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be silent իի: prep. Eng: in, at, to, from նմանէննա: pron.abl.sg.def. Eng: s/he, they սարսէինսարսել: verb.past.3per.pl. Eng: quake թշնամիք.թշնամի: noun.nom.pl. Eng: enemy
    Տեարքտէր: noun.nom.pl. Eng: Lord տոհմիցտոհմ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: dynasty եւեւ: conj. Eng: and իշխանքիշխան: noun.nom.pl. Eng: prince ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all
    Երկիւղիւերկիւղ: noun.ins.sg. Eng: fear եւեւ: conj. Eng: and սիրովսէր: noun.ins.sg. Eng: love հնազանդէինհնազանդել: verb.past.3per.pl. Eng: obey նմա։նա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they

   Sitting like a lion in his lair
   In silence—his enemies trembled before him.
   And all the chiefs and princes,
   Yielded out of fear and love.

    Ընդընդ: prep. Eng: with, during, for ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all երկիրերկիր: noun.nom.acc.sg. Eng: earth, land ելելանել: verb.imp.sg./aor.3per.sg. Eng: go out համբաւհամբաւ: noun.nom.acc.sg. Eng: reputation նորա,նա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they
    Եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from ծագսծագ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: dawn աշխարհիաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: world, land ծաւալեցաւծաւալել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: spread անունանուն: noun.nom.acc.sg. Eng: name նորա.նա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they
    Զիզի: conj. Eng: that հնարիմացհնարիմաց: adj.nom.acc.sg. Eng: thoughtful զաւրութիւնզօրութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: power նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they եւեւ: conj. Eng: and զհանճարեղհանճարեղ: adj.acc.sg. Eng: skilled իմաստնիմաստ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: meaning
    Հանդիսաւորհանդիսաւոր: adj.nom.acc.sg. Eng: festive հնչմամբհնչումն: noun.ins.sg. Eng: sound գովեցինգովել: verb.aor.3per.pl. Eng: praise տիեզերք։տիեզերք: noun.nom.acc.sg. Eng: universe

   His renown spread throughout the world,
   And his glory to the ends of the earth,
   For his cunning strength and genius
   Were celebrated throughout the universe.

    Թագաւորնթագաւոր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: king Յունաց եւեւ: conj. Eng: and իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince հարաւոյհարաւ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: south
    Տենչանաւքտենչանք: noun.ins.pl. Eng: yearn խնդրէինխնդրել: verb.past.3per.pl. Eng: ask տեսանելտեսանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: see զտէրն.տէր: noun.acc.sg.def. Eng: Lord
    Եւեւ: conj. Eng: and յոգնամեծարյոգնամեծար: adj.nom.acc.sg. Eng: greatly honored ողջունիւողջոյն: noun.ins.sg. Eng: greeting ընդունէին.ընդունել: verb.past.3per.pl. Eng: accept
    Եւեւ: conj. Eng: and փառաւքփառք: noun.ins.pl. Eng: glory պսակեալպսակել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: crown, wed պատուէինպատուել: verb.past.3per.pl. Eng: honor մեծապէս։մեծապէս: adv. Eng: greatly

   The kings of the Greeks and the prince of the south
   Longed to see the lord.
   Receiving him with most reverent salutations,
   They crowned him in glory.

    Ժամանեցինժամանել: verb.aor.3per.pl. Eng: arrive առժամայնառժամայն: adv. Eng: for the time being չարիքնչարիք: noun.nom.pl.def. Eng: evil մեր,մեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: our
    Եւեւ: conj. Eng: and անզեղջանզեղջ: adj.nom.acc.sg. Eng: unrepentant մոլորութիւննմոլորութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: straying յանդիմանեաց.յանդիմանել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: scold
    Բարկացուցաքբարկացուցանել: verb.aor.1per.pl. Eng: anger զարարիչնարարիչ: noun.acc.sg.def. Eng: creator գործովքգործ: noun.ins.pl. Eng: work մերովք,մեր: pron.adj.ins.pl. Eng: our
    Եւեւ: conj. Eng: and մատնեացմատնել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: betray իի: prep. Eng: in, at, to, from կորուստկորուստ: noun.nom.acc.sg. Eng: loss զնախագահնախագահ: noun.acc.sg. Eng: president տէրութիւնն։տէրութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: dominion

   But then evils came to pass,
   To correct our unashamed aberrance.
   We angered the creator in deed,
   And he delivered our leader to destruction.

    Իի: prep. Eng: in, at, to, from բացբաց: adv. Eng: open, apart from, but for մեկնեցանմեկնել: verb.aor.3per.pl.med. Eng: leave իի: prep. Eng: in, at, to, from նմանէնա: pron.abl.sg. Eng: s/he, they պահապանքն,պահապան: noun.nom.pl.def. Eng: keeper, guard
    Եւեւ: conj. Eng: and աւգնութիւնքօգնութիւն: noun.nom.pl. Eng: help վերնայինքվերնային: adj.nom.pl. Eng: on high հրաժարեցանհրաժարել: verb.aor.3per.pl.med. Eng: renounce իի: prep. Eng: in, at, to, from նմանէ.նա: pron.abl.sg. Eng: s/he, they
    Զիզի: conj. Eng: that տէրտէր: noun.nom.acc.sg. Eng: Lord հեռացաւհեռանալ: verb.aor.3per.sg.med. Eng: go away յաւուրնօր: noun.loc.sg.def. Eng: day չարիչար: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: evil
    Եւեւ: conj. Eng: and եթողթողուլ: verb.aor.3per.sg. Eng: forgive, permit զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they իի: prep. Eng: in, at, to, from կոխանկոխան: noun.nom.acc.sg. Eng: tread ժանտից։ժանտ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: wicked

   His guards abandoned him,
   Help from above gave up on him,
   For the Lord left him on that evil day,
   To be treaded upon by evil men.

    Լարեացլարել: verb.aor.3per.sg. Eng: wind up զաղեղնաղեղն: noun.acc.sg. Eng: bow իւրիւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her բանսարկուբանսարկու: adj.nom.acc.sg. Eng: deceiver թշնամին,թշնամի: noun.nom.acc.loc.sg.def. Eng: enemy
    Եւեւ: conj. Eng: and սրեացսրել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.pass. Eng: sharpen որպէսորպէս: adv. Eng: as զսուրսուր: adj.acc.sg. Eng: sword զնենգիչնենգիչ: adj.acc.sg. Eng: deceiving սիրոյն.սէր: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: love
    Չարաչարչարաչար: adj.nom.acc.sg. Eng: torture խոցոտմամբխոցոտումն: noun.ins.sg. Eng: wound հասոյցհասուցանել: verb.aor.3per.sg. Eng: reach իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայ,վերայ: post. Eng: on
    Որպէսորպէս: adv. Eng: as յազգինազգ: noun.loc.sg.def. Eng: nation Մովաբուprop. իի: prep. Eng: in, at, to, from գիշերիգիշեր: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: night սատակումն։սատակումն: noun.nom.acc.sg. Eng: death

   The contentious enemy drew its bow,
   And sharpened the sword of its cunning love;
   And fell upon him torturously,
   As on the night when death fell upon the tribe of Moab.

    Խարդաւանողխարդաւանել: verb.prpt.nom.acc.sg. Eng: deceive խորհրդովքխորհուրդ: noun.ins.pl. Eng: thought, mystery տարեալտանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take, carry մեկուսի,մեկուսի: post. Eng: alone
    Եւեւ: conj. Eng: and անողորմանողորմ: adj.nom.acc.sg. Eng: relentless խոցոտմամբխոցոտումն: noun.ins.sg. Eng: wound վիրաւորեացվիրաւորել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: wound զվեհազնն։վեհազն: adj.acc.sg.def. Eng: noble race
    Խրոխտխրոխտ: adj.nom.acc.sg. Eng: boast էիրլինել: verb.past.2per.sg. Eng: be դուդու: pron.nom.sg. Eng: you (sg.) իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on ազգացազգ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: nation տիեզերաց,տիեզերք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: universe
    Եւեւ: conj. Eng: and խորագոյնխորագոյն: adj.nom.acc.sg. Eng: deepest խոցէիր,խոցել: verb.past.3per.sg. Eng: pierce որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which զքեզդու: pron.acc.sg. Eng: you (sg.) արթնացուցանէին.արթնացուցանել: verb.past.3per.pl. Eng: awake
    Իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and արդարդ: adv. Eng: now դարձաւդառնալ: verb.aor.3per.sg.med. Eng: turn արփինարփի: noun.nom.acc.sg.def. Eng: sun յայլայլ: pron.acc.sg. Eng: other/but ճանապարհ,ճանապարհ: noun.nom.acc.sg. Eng: road
    Եւեւ: conj. Eng: and խիզախեցինխիզախել: verb.aor.3per.pl. Eng: swagger իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on քոդու: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: you (sg.) որդիքորդի: noun.nom.pl. Eng: son ծառայիցդ։ծառայ: noun.gen.dat.abl.pl.poss2. Eng: servant

   With false advice they led him aside,
   And mercilessly wounded that noble man.
   You towered proudly over the nations of the world,
   And struck deeply those who roused you;
   But now the sun has changed its course,
   And the sons of your subjects now swagger over you.

    Ծնունդծնունդ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: birth չար,չար: adj.nom.acc.sg. Eng: evil որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which մեղաւմեղանչել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: sin նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they
    Եւեւ: conj. Eng: and որդիորդի: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: son անաւրէնութեան,անօրէնութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: inequity որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which չարչարեացչարչարել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: torment զնա.նա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they
    Անիծիւքանէծք: noun.ins.pl. Eng: curse պարուրեալպարուրել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: surround գնասցէգնալ: verb.sbjv.3per.sg. Eng: go ընդընդ: prep. Eng: with, during, for երկիր,երկիր: noun.nom.acc.sg. Eng: earth, land
    Եւեւ: conj. Eng: and Կայենիprop. երերմամբներերումն: noun.ins.sg.def. Eng: trembling վարանեալվարանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: waver շրջեսցի։շրջել: verb.sbjv.3per.sg.med. Eng: surround

   The evil birth that sinned against him,
   And the son of iniquity who tormented him;
   He shall walk the earth besieged by curses,
   Tottering like Cain.

    Կապեսցինկապել: verb.sbjv.3per.pl.pass. Eng: tie շաւիղքշաւիղ: noun.nom.pl. Eng: path փախստեանփախուստ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: flight նորա,նա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they
    Եւեւ: conj. Eng: and թռչունքթռչուն: noun.nom.pl. Eng: bird երկնիցերկինք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: heaven ճախրեսցինճախրել: verb.sbjv.3per.pl. Eng: soar իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on նորա.նա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they
    Ագռաւքագռաւ: noun.nom.pl. Eng: crow ձորոցձոր: noun.gen.d.at.abl.pl. Eng: garment սլասցինսլանալ: verb.sbjv.3per.pl.pass. Eng soar իի: prep. Eng: in, at, to, from նա,նա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they
    Եւեւ: conj. Eng: and գազանքգազան: noun.nom.pl. Eng: beast վայրիվայրի: adj.nom.acc.sg. Eng: wild սպասեսցենսպասել: verb.sbjv.3per.pl. Eng: wait նմա։նա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they

   Roads shall trap him in the course of his flight,
   Birds of the sky shall soar over him,
   Crows of the valleys shall dart at him,
   And wild brutes shall slaughter him.

    Հուրնհուր: noun.nom.acc.loc.sg.def. Eng: fire Հերովդիprop. առաքեսցիառաքել: verb.sbjv.3per.sg.med. Eng: send նմա,նա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they
    Եւեւ: conj. Eng: and ծնցինծնանել: verb.sbjv.3per.pl.pass. Eng: be born իի: prep. Eng: in, at, to, from նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they որդունքորդն: noun.nom.pl. Eng: worm եւեւ: conj. Eng: and մունք.մուն: noun.nom.pl. EnG: gnat
    Աղեկէզաղեկէզ: adj.nom.acc.sg. Eng: heart-rending տոչորմունքտոչորումն: noun.nom.pl. Eng: burning բորբոքեալբորբոքել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: irritate իի: prep. Eng: in, at, to, from նմա՝նա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they
    Կերիցենուտել: verb.sbjv.3per.pl. Eng: eat առժամայնառժամայն: adv. Eng: for the time being զտիրասպանտիրասպան: adj.acc.sg. Eng: assassin մարմինմարմին: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: body նորա։նա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they

   The fire of Herod shall be sent upon him,
   And maggots and rats shall breed upon him;
   Tragic burns shall inflame him,
   And instantly devour his body, for he killed his master.

    Ձեռնձեռն: noun.nom.acc.sg. Eng: hand որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which ձգեցաւձգել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: stretch, attract իի: prep. Eng: in, at, to, from սպանանելսպանանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: kill զտէրն,տէր: noun.acc.sg.def. Eng: Lord
    Եւեւ: conj. Eng: and ոտք,ոտն: noun.nom.pl. Eng: foot որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which կոխեցինկոխել: verb.aor.3per.pl. Eng: trample զհրաշագեղհրաշագեղ: adj.acc.sg. Eng: miraculously պատկերն,պատկեր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: image
    Ուրկածինուրկածին: adj.nom.acc.sg. Eng: infecting with leprosy ախտիւնախտ: noun.ins.sg.def. Eng: disease եռացմամբեռացումն: noun.ins.sg. Eng: boiling գաւսացեալ՝գօսանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: dry up
    Յարեսցինյարել: verb.sbjv.3per.pl.pass. Eng: attach, add իի: prep. Eng: in, at, to, from նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they ցեցքցեց: noun.nom.pl. Eng: moth չարակեղչարակեղ: noun.nom.acc.sg. Eng: pestilence խոցոտմամբ։խոցոտումն: noun.ins.sg. Eng: wound

   The hand that extended to kill its master,
   The feet that trampled on his beautiful mien,
   That are infected with leprosy,
   Shall be covered with maggots.

    Ղաւղեալղօղել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: hide, hesitate հանգիցէհանգչել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: rest ընդընդ: prep. Eng: with, during, for հովանեաւհովանի: noun.ins.sg. Eng: shelter դժնկիդժնիկ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: buckthorn
    Եւեւ: conj. Eng: and կորիւնքկորիւն: noun.nom.pl. Eng: cub իժիցիժ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: serpent մեղիցենմեղանչել: verb.cond.3per.pl. Eng: sin նմա.նա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they
    Թոյնքթոյն: noun.nom.pl. Eng: poison քարբիցքարբ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: viper հեղցինհեղուլ: verb.sbjv.3per.pl.pass. Eng: pour, flow զնովաւ,նա: pron.ins.sg. Eng: s/he, they
    Եւեւ: conj. Eng: and սաստկագոյնսաստկագոյն: adj.nom.acc.sg. Eng: severe ուռուցմամբուռուցումն: noun.ins.sg. Eng: swelling հեղձուսցենհեղձուցանել: verb.sbjv.3per.pl. Eng: choke զնա։նա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they

   He shall hide among buckthorns,
   And get bitten by viper hatchlings.
   Their venom shall flow through him,
   And his body shall swell and fall apart.

    Ճրագճրագ: noun.nom.acc.sg. Eng: torch ճշմարիտճշմարիտ: adj.nom.acc.sg. Eng: true խաղաղութեանխաղաղութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: peace էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they մերմեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: our
    Եւեւ: conj. Eng: and նաւապետնաւապետ: noun.nom.acc.sg. Eng: captain ցածուցիչցածուցիչ: adj.nom.acc.sg. Eng: humiliating խռովութեանխռովութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: disturbance ալեաց,ալիք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: wave
    Անձնանձն: noun.nom.acc.sg. Eng: person, soul, self քաջինքաջ: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: brave Ջուանշիրի,prop.
    Որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which զամենայնամենայն: pron.acc.sg. Eng: all գերչացգերիչ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: enslaver փարատէրփարատել: verb.past.3per.sg. Eng: dispel զյուզմունս։յուզմունք: noun.acc.pl. Eng: agitation

   A torch of true peace,
   A navigator through troubled waters,
   The valiant Juansher,
   Who kept all our enslavers at bay.

    Մարգարտաշարքմարգարտաշարք: adj.nom.acc.sg. Eng: lined with pearls էինլինել: verb.past.3per.pl. Eng: be յեռեալյեռուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: setting բանքբան: noun.nom.pl. Eng: word բերանոյբերան: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: mouth նորա,նա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they
    Եւեւ: conj. Eng: and մաքրափայլմաքրափայլ: adj.nom.acc.sg. Eng: pure radiant կեանքկեանք: noun.nom.acc.sg. Eng: life վարուցվար: adv. Eng: tilled նորին։նոյն: pron.gen.sg. Eng: same

   The words of his mouth were lined with pearls,
   And he lived a life of shining brightness.

    Յառնէրյառնել: verb.past.3per.sg. Eng: rise իի: prep. Eng: in, at, to, from քնոյքուն: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: sleep իբրեւիբր: prep. Eng: as if զկորիւնկորիւն: noun.acc.sg. Eng: cub առիւծուց՝առիւծ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: lion
    Ուծեալհիւծել: verb.pfv.nom.acc.sg. Eng: waste away զայգունայգ: noun.acc.sg.def. Eng: dawn յափշտակէրյափշտակել: verb.past.3per.sg. Eng: take եւեւ: conj. Eng: and զբլթակսբլթակ: noun.acc.pl. Eng: lobe ոչխարացոչխար: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: sheep բաշխէր։բաշխել: verb.past.3per.sg. Eng: distribute

   He would rise from sleep like a lionet
   At dawn—and carry off and distribute the victuals of his sheep, his prey.

    Նիրհէրնիրհել: verb.past.3per.sg. Eng: sleep իի: prep. Eng: in, at, to, from մարմին,մարմին: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: body այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but հոգւոյնհոգի: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: soul արթնութեամբարթնութիւն: noun.ins.sg. Eng: wakefulness
    Վարէրվարել: verb.past.3per.sg. Eng: conduct, till զկառսկառք: noun.acc.pl. Eng: carriage, cart զԱրէսիprop. իի: prep. Eng: in, at, to, from մէջմէջ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: in, middle աստեղացն,աստղ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: star
    Քաջութեամբ՝քաջութիւն: noun.ins.sg. Eng: bravery բերելովբերել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: bring զուշիմութեանուշիմութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: attention ծաղիկն։ծաղիկ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: flower

   He slept in body, but with his soul awake,
   He drove the chariot of Ares among the stars,
   Valiantly bearing the flower of the intellect.

    Շնորհքշնորհ: noun.nom.pl. Eng: grace աստուածապաշտութեանաստուածապաշտութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: worshipping God
    Յորդահոսյորդահոս: adj.nom.acc.sg. Eng: abundantly flowing շարժմամբշարժումն: noun.ins.sg. Eng: earthquake իի: prep. Eng: in, at, to, from կայլակացկայլակ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: drop կողիցնկող: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: side Յիսուսի.prop.
    Ծոցծոց: noun.nom.acc.sg. Eng: bosom ծովասարասծովասարաս: adj.nom.acc.sg. Eng: sea-like յհոգւոյնհոգի: noun.gen.dat.bl.sg.def. Eng: soul առակառակ: noun.nom.acc.sg. Eng: fable, parable, proverb եղեալլինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be
    Յանուշիցնանուշ: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: sweet արտահոսէրարտահոսել: verb.past.3per.sg. Eng: flow out յախորժացնախորժել: verb.aor.3per.sg.def. Eng: appetize
    Հոտոտելեացհոտոտելիք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: sense of smell զհոտհոտ: noun.acc.sg. Eng: smell անմահութեան։անմահութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: immortality

   The graces of godliness,
   Flowing down from the flanks of Jesus;
   And from His bosom, as deep as the ocean, his enigmatic Spirit,
   Flowed sweetly an abundantly—
   The scent of immortality.

    Ողբքողբ: noun.nom.pl. Eng: lament ենլինել: verb.pres.3per.pl. Eng: be ինձես (ինքս): pron.dat.sg. Eng: I արդէնարդէն: adv. Eng: already ոչոչ: part. Eng: not յաւերժահարսիցնյաւերժահարս: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: nymph
    Եւեւ: conj. Eng: and տարմիտարմ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: flock of birds ջայլեմանց.ջայլամն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: ostrich
    Այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but զորդւոցնորդի: noun.abl.pl.def. Eng: son համբարուցհամբարու: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: elf կոծկոծ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: wail կսկծագինկսկծագին: adj.nom.acc.sg. Eng: poignant
    Առառ: prep. Eng: toward, nearby զատեալզատել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: divide մնացելոցդմնալ: verb.pfv.gen.dat.abl.pl.poss2. Eng: stay քաղաքքաղաք: noun.nom.acc.sg. Eng: city մենացեալ։մենանալ: verb.pfv.nom.acc.sg. Eng: be alone

   I do not lament for nymphs
   Nor flocks of ostriches;
   This is a harrowing lament for the sons of monsters,
   For the survivors of an isolated city.

    Չթուեսցինչ: not; թուել: verb.sbjv.3per.pl.pass. Eng; number, seem յամսամ: noun.acc.loc.pl./acc.sg.poss1. Eng: year ժամանակացժամանակ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: time աւուրքօր: noun.nom.pl. Eng: day դառնաբեր,դառնաբեր: adj.nom.acc.sg. Eng: bitter
    Յորումոր: pron.loc.sg. Eng: who, which առթեցաւառթել: verb.aor.3per.sg.pass. Eng: cause, occasion մահմահ: noun.nom.acc.sg. Eng: death քոդու: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: you (sg.) ցաւաբեր.ցաւաբեր: adj.nom.acc.sg. Eng: causing pain
    Եւեւ: conj. Eng: and չարեաւքչարիք: noun.ins.pl. Eng: evil չորասցի,չորանալ: verb.sbjv.3per.sg.pass. Eng: dry որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which զքեզդու: pron.acc.sg. Eng: you (sg.) չարչարեացն։չարչարել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.pass.def. Eng: torment

   Let not the times seem bitter,
   That occasioned your dolorous death;
   But let your tormentor cruelly wither away.

    Պայծառպայծառ: adj.nom.acc.sg. Eng: bright քոդու: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: you (sg.) արփինարփի: noun.nom.acc.sg.def. Eng: sun էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be մեզմեք: pron.acc.pl. Eng: we լոյսլոյս: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: light անմուտ,անմուտ: adj.nom.acc.sg. Eng: impenetrable
    Ո՛հոհ: intj. Eng: oh! թէթէ: conj. Eng: that զինչինչ (ի): pron.acc.sg. Eng: what գիշերգիշեր: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: night խաւարխաւար: noun.nom.acc.sg. Eng: darkness թխպահոծթխպահոծ: adj.nom.acc.sg. Eng: dark, gloomy
    Եւեւ: conj. Eng: and մարմինմարմին: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: body անլոյսանլոյս: adj.nom.acc.sg. Eng: without light զդէմդէմք: noun.acc.sg. Eng: face քոդու: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: you (sg.) մեզմեք: pron.acc.pl. Eng: we կալաւ՝ունել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: have, take
    Անփարատանփարատ: adj.nom.acc.sg. Eng: undispersed ստուերստուեր: noun.nom.acc.sg. Eng: shadow զքոյայնաւքս արկեալ։արկանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: throw

   Your sun shone ever brightly upon us,
   O! What a dark, gloomy night it was
   That extinguished the light of your body,
   Casting an unmovable shadow over us.

    Ջեռնումջեռնուլ: verb.pres.1per.sg. Eng: warm, fever յիրաւի.իրաւ: noun.loc.sg. Eng: right, certainly տագնապեալտագնապել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: be alarmed այրիմ,այրել: verb.pres.1per.sg.med. Eng: burn
    Մինչմինչ: conj. Eng: while զաթոռաթոռ: noun.acc.sg. Eng: throne, chair քոդու: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: you (sg.) բարձրագահբարձրագահ: adj.nom.acc.sg. Eng: high throne ունայնունայն: adj.nom.acc.sg. Eng: vain քեւդու: pron.ins.sg. Eng: you (sg.) հայիմ։հայել: verb.pres.1per.sg.pass. Eng: look

   Truly, I burn; inflamed in torment;
   When I look upon your lofty throne, without you there.

    Ռահռահ: for. Eng: path մխիթարութեանմխիթարութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: comfort գնացքգնաց: noun.nom.pl. Eng: going, conduct քոդու: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: you (sg.) փակեաց,փակել: verb.aor.3per.sg./imp.sg.med. Eng: close
    Ուստիուստի: adv. Eng: thus վշտագինվշտագին: adj.nom.acc.sg. Eng: sorrowful վիրաւքվէր: noun.ins.pl. Eng: wound աչքակն (աչք): noun.nom.pl. Eng: eye իմիմ: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: my
    Ծորենծորել: verb.pres.3per.pl. Eng: flow յարյար: adv. Eng: adhering to զաղբիւրսաղբիւր: noun.acc.pl. EnG: spring արտասուաց։արտասուք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: tears

   You withdrew down the road of consolation,
   Before my sorrowful, wounded eyes,
   Pouring out fountains of tears.

    Սիրովսէր: noun.ins.sg. Eng: love քոդու: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: you (sg.) այրինայր (անձաւ): noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cave սիրելիքսիրել: verb.pot.nom.pl. Eng: love քոյին.քո: pron.adj.nom.acc.sg. Eng: your (sg.)
    Եւեւ: conj. Eng: and զսէրսէր: noun.acc.sg. Eng: love քոդու: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: you (sg.) անմոռացնանմոռաց: adj.nom.acc.sg.def. Eng: unforgettable մտիմիտ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: mind ունին.ունել: verb.pres.3per.pl.med. Eng: have, take
    Ո՛հ,ոհ: intj. Eng: oh! թէթէ: conj. Eng: that խունկխունկ: noun.nom.acc.sg. Eng: incense անուշութեան։անուշութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: sweetness
    Բուրեալբուրել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: smell լինէաքլինել: verb.past.1per.pl. Eng: be քոդու: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: you (sg.) գերեզմանին։գերեզման: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: tomb

   Your beloveds burn with love,
   With your unforgettable love in their minds.
   O! let the sweet incense,
   Perfume your grave.

    Վերացաւվերանալ: verb.aor.3per.sg.med. Eng: rise, disappear մերմեր: pron.gen.pl./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: our թագ,թագ: noun.nom.acc.sg. Eng: crown վերացաւվերանալ: verb.aor.3per.sg.med. Eng: rise, disappear աթոռ.աթոռ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: throne, chair
    Եւեւ: conj. Eng: and փառքփառք: noun.nom.acc.sg. Eng: glory վայելչութեանվայելչութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: splendor ընդընդ: prep. Eng: with, during, for քեզդու: pron.acc.dat.sg. Eng: you (sg.) թաղեցաւ։թաղել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: bury

   Our crown was abolished; our throne, too;
   And our glory was buried with you.

    Տիբերականprop. ծոցքծոց: noun.nom.pl. Eng: bosom Լիբանոսprop. լերամբքլեառն: noun.ins.pl. Eng: mountain
    Յագուրդյագուրդ: noun.nom.acc.sg. Eng: eat one's fill առնուինառնուլ: verb.past.3per.pl. Eng: take քեւդու: pron.ins.sg. Eng: you (sg.) իի: prep. Eng: in, at, to, from տեստես: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: look, sight միակիմիակ: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: only
    Ակամբակն: noun.ins.sg. Eng: eye կալեալունել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: have, take զաւձիսնօձ: noun.gen.dat.loc.sg.poss1.def. Eng: snake հողմոյնհողմ: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: wind հիւսիսոյհիւսիս: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: north
    Զքեզդու: pron.acc.sg. Eng: you (sg.) միշտմիշտ: adv. Eng: always խնդրեն՝խնդրել: verb.pres.3per.pl. Eng: ask առառ: prep. Eng: toward, nearby ոչոչ: part. Eng: not երեւելդերեւել: verb.inf.nom.acc.loc.poss2. Eng: appear
    Տապարաւտապար: noun.ins.sg. Eng: axe Հոնացprop. զկոտրումնկոտորումն: noun.acc.sg.def. Eng: destruction նռնենեացնռնենի: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: pomegranate tree առնեն։առնել: verb.pres.3per.pl. Eng: make

   The Tiberian shores, the mountains of Lebanon
   Were satsified with your gaze alone.
   Anticipating the serpents of the northerly wind,
   They searched for you, but when you did not appear,
   The Huns with their axes destroyed the pomegranate trees.

    Րամքրամ: noun.nom.pl. Eng: troop, gang թագաւորացթագաւոր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: king քեւդու: pron.ins.sg. Eng: you (sg.) սուգսուգ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: mourning զգեցան.զգենուլ: verb.aor.3per.pl.med. Eng: put on clothes
    Առագաստքառագաստ: noun.nom.pl. Eng: sail հարսանցհարսն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: wife խիստխիստ: adj.nom.acc.sg. Eng: strict, severe փոշոտեցան։փոշոտել: verb.aor.3per.pl.med. Eng: make dusty

   Scores of kings put on mourning for you;
   The veils of brides became dusty.

    Ցաւինցաւել: verb.pres.3per.pl.pass. Eng: hurt եւեւ: conj. Eng: and ցաւինցաւել: verb.pres.3per.pl.pass. Eng: hurt եւեւ: conj. Eng: and դառնդառն: adj.nom.acc.sg. Eng: bitter արտասուեն,արտասուել: verb.pres.3per.pl. Eng: cry

   They grieve and mourn with bitter tears.

    Իւծեալհիւծել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: emaciate տառապին,տառապել: verb.pres.3per.pl.pass. Eng: suffer
    Զերթզերթ: prep./adv. Eng: like ձագամեռձագամեռ: adj.nom.acc.sg. Eng: young died հաւհաւ: noun.nom.acc.sg. Eng: bird յանապատանապատ: noun.acc.sg. Eng: desert նստին։նստել: verb.pres.3per.pl. Eng: sit

   Consumed with grief,
   Like birds with dead chicks, sitting in solitude.

    Փութանփութալ: verb.pres.3per.pl. Eng: hurry մերկանալմերկել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: strip զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this փառքփառք: noun.nom.acc.sg. Eng: glory անարգեալ.անարգել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: dishonor
    Քեւդու: pron.ins.sg. Eng: you (sg.) զսնոտութիւնսնոտութիւն: noun.acc.sg. Eng: vanity նորիննոյն: pron.gen.sg. Eng: same նորնոր: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: new ուսեալ,ուսանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: learn
    Թէթէ: conj. Eng: that չունիչ: not; ունել: verb.pres.3per.sg.pass. Eng: have երբեքերբէք: adv. Eng: never ումեքոք: pron.dat.loc.sg. Eng: one աստաստ: adv. Eng: here մնալ։մնալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: stay

   They hurry to strip themselves of their condemned glory,
   Learning how vain it is anew through you,
   For no one is here to stay.

    Քաղցրքաղցր: adj.nom.acc.sg. Eng: sweet էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be զայլսայլ: pron.acc.pl. Eng: other/but ասելասել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: say եւսեւս: adv. Eng: again եւեւ: conj. Eng: and միշտմիշտ: adv. Eng: always հեծել,հեծեծել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: sob
    Բայցբայց: conj. Eng: but քաղցրագոյնքաղցրագոյն: adj.nom.acc.sg. Eng: sweetest եւսեւս: adv. Eng: again ընդընդ: prep. Eng: with, during, for քեզդու: pron.acc.dat.sg. Eng: you (sg.) մեռանել։մեռանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: die

   Sweet as it would have been to say more and ever weep,
   It would have been sweeter to depart with you.

ԳԼՈՒԽ ԼԵ. ՎԱՍՆվասն: prep. Eng: about, for the sake of ՎԱՐԱԶprop. ՏՐԴԱՏԱՅprop. ԼԻՆԵԼլինել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: be ԻՇԽԱՆիշխան: noun.nom.acc.sg. Eng: prince ՅԱԹՈՌՆաթոռ: noun.acc.loc.sg. Eng: throne, chair ՋՈՒԱՆՇԻՐԻ,prop. ԵՒեւ: conj. Eng: and ՀՈՆԱՑprop. ՎՐԷԺԽՆԴՐՈՒԹԻՒՆվրէժխնդրութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: vengeance ՆՈՐԻՆնոյն: pron.gen.sg. Eng: same ՄԱՀՈՒԱՆՆ.մահ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: death ԵՒեւ: conj. Eng: and ՍՈՐԱսա: pron.gen.sg. Eng: this one ԱՌառ: prep. Eng: toward, nearby ՆՈՍԱնա: pron.acc.loc.pl. Eng: s/he, they ԱՌՆԵԼառնել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: make ԽԱՂԱՂՈՒԹԻՒՆ։խաղաղութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: peace

CHAPTER XXXV. VARAZ TRDAT SITS ON JUANSHIR’S THRONE AS PRINCE; THE HUNS SEEK VENGEANCE FOR [JUANSHIR’S] MURDER; AND HOW [VARAZ TRDAT] MADE PEACE WITH THEM.

Եւեւ: conj. Eng: and եղեւլինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be յետյետ: post. Eng: after այնորիկայն: pron.gen.sg. Eng: that իբրեւիբր: prep. Eng: as if մեկնէրմեկնել: verb.past.3per.sg. Eng: leave տրտմութիւնն,տրտմութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: sadness փարատէրփարատել: verb.past.3per.sg. Eng: dispel սուգն,սուգ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: mourning եւեւ: conj. Eng: and փոքրփոքր: adj.nom.acc.sg. Eng: little միմի: num. Eng: one տարակուսականտարակուսական: adj.nom.acc.sg. Eng: questionable աղետիցնաղէտ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: catastrophe լինէրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be մոռացումն,մոռացումն: noun.nom.acc.sg. Eng: forgetting յայնժամյայնժամ: adv. Eng: then տեարքտէր: noun.nom.pl. Eng: Lord տոհմից,տոհմ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: dynasty կուսակալք,կուսակալ: noun.nom.pl. Eng: governor կողմնակալք,կողմնակալ: adj.nom.pl. Eng: partisan մեծամեծք,մեծամեծ: adj.nom.pl. Eng: great նախարարքնախարար: noun.nom.pl. Eng: noble եւեւ: conj. Eng: and ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all իշխանքիշխան: noun.nom.pl. Eng: prince աշխարհիսաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: world այսորիկայս (սա): pron.gen.sg. Eng: this ժողովեալքժողովել: verb.pfv.nom.pl. Eng: meet առառ: prep. Eng: toward, nearby մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great արքեպիսկոպոսնարքեպիսկոպոս: noun.nom.acc.sg.def. Eng: archbishop Եղիազար՝prop. խորհուրդխորհուրդ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: thought, mystery բարեացբարի: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: good վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of խաղաղութեանխաղաղութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: peace խորհէինխորհել: verb.past.3per.pl. Eng: think եւեւ: conj. Eng: and շինութեանշինութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: building աշխարհիսաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: world Աղուանից։prop. Եւեւ: conj. Eng: and մտադիւրմտադիւր: adj.nom.acc.sg. Eng: attentive մտածութեամբմտածութիւն: noun.ins.sg. Eng: thinking հոգացեալհոգալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: care for սակսսակս: post. Eng: on account of իշխանութեանիշխանութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: power երկրի,երկիր: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: earth, land հաճեցանհաճել: verb.aor.3per.pl.med. Eng: please առժամայնառժամայն: adv. Eng: for the time being հաւանութեամբհաւանութիւն: noun.ins.sg. Eng: approval ընտրելընտրել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: choose զնախարարնախարար: noun.acc.sg. Eng: minister ոմնոմն: pron.nom.sg. Eng: someone, a certain աւագ,աւագ: adj.nom.acc.sg. Eng: elder որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which մեծարեալնմեծարել: verb.pfv.nom.acc.sg.def. Eng: honor էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be կայսերականկայսերական: adj.nom.acc.sg. Eng: imperial պատուովպատիւ: noun.ins.sg. Eng: honorable զապուհիւպատապահիւպատ: for. Eng: vice-consul պատրկութիւնպատրկութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: minister ստացեալստանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: receive պատիւ.պատիւ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: honorable Որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which անունանուն: noun.nom.acc.sg. Eng: name էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be Վարազprop. Տրդատ՝prop. որդիորդի: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: son Վարազprop. Փերոժի՝prop. եղբօրեղբայր: noun.gen.dat.sg. Eng: brother Ջուանշիրի,prop. որքոր: pron.nom.pl. Eng: who, which սրտայօժարսրտայօժար: adj.nom.acc.sg. Eng: willing heart կամակցութեամբկամակցութիւն: noun.ins.sg. Eng: accord իշխանքիշխան: noun.nom.pl. Eng: prince աշխարհինաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: world, land եւեւ: conj. Eng: and կաթողիկոսնկաթողիկոս: noun.nom.acc.sg.def. Eng: catholicos ճեպէինճեպել: verb.past.3per.pl. Eng: hurry մեծաւմեծ: adj.ins.sg. Eng: great փութովփոյթ: noun.ins.sg. Eng: care հասանելհասանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: arrive իի: prep. Eng: in, at, to, from կատարումնկատարումն: noun.nom.acc.sg. Eng: completion, end գործոյն։գործ: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: work Եւեւ: conj. Eng: and անդէնանդէն: adv. Eng: there ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all մեծամեծքնմեծամեծ: adj.nom.pl.def. Eng: great առառ: prep. Eng: toward, nearby հասարակհասարակ: adj.nom.acc.sg. Eng: common զնշաննշան: noun.acc.sg. Eng: sign կենդանատեսակկենդանատեսակ: adj.nom.acc.sg. Eng: types of animals դրօշուցդրօշ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: flag վառելոց,վառել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: light, burn, arm, wear իի: prep. Eng: in, at, to, from ձայնձայն: noun.nom.acc.sg. Eng: sound փողոյփող (շեփոր): noun.gen.dat.abl.sg. Eng: horn հռչակեալ՝հռչակել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: proclaim առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take կացուցանէինկացուցանել: verb.past.3per.pl. Eng: stand զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on ոսկեհանգոյցոսկեհանգոյց: adj.nom.acc.sg. Eng: embossed with gold վահանինվահան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: shield երիցսերեք: num. Eng: three վերաբերելով,վերաբերել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: relate to ներբողականսներբողական: adj.acc.loc.pl. Eng: priase, encomium հնչէինհնչել: verb.past.3per.pl. Eng: ring բարբառս։բարբառ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: cry

When sorrow and grief had abated somewhat, and when the calamitous disaster had been somewhat forgotten, the lords of the clans, the governors, administrators, grandees, lords and all the princes of this land assembled in the presence of the great archbishop Eghiazar and conferred about the peace and prosperity of the land of Aghuania. They occupied themselves with diligent thoughts about the governance of the land. They decided to elect a certain senior naxarar who had been honored with the imperial title of ex-consul and had acquired the rank of patrician. His name was Varaz Trdat, son of Juanshir’s brother Varaz P’eroz. Readily and with sincere willingness the princes of the land and the Catholicos greatly hurried to expedite this election. All the grandees, with their banners showing animal emblems hoisted, and to the sound of trumpets, placed him on the golden shield and raised him up three times, shouting words of praise.

Եւեւ: conj. Eng: and այսպէսայսպէս: adv. Eng: this way մեծաւմեծ: adj.ins.sg. Eng: great ուրախութեամբուրախութիւն: noun.ins.sg. Eng: joy աւանդեալաւանդել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: pass on նմանա: pron.dat.sg. Eng: s/he, they զպատիւպատիւ: noun.acc.sg. Eng: honorable նախագահնախագահ: noun.nom.acc.sg. Eng: president իշխանութեաննիշխանութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: power հայրենականհայրենական: adj.nom.acc.sg. Eng: homeland գահուն՝գահ: noun.gen.dat.ins.loc.sg.def. Eng: throne օժտաբերօժտաբեր: adj.nom.acc.sg. Eng: bearing gifts եւեւ: conj. Eng: and ընծայաբերընծայաբեր: adj.nom.acc.sg. Eng: bearing gifts լինէինլինել: verb.past.3per.pl. Eng: be նորոգնորոգ: adj.nom.acc.sg. Eng: renew նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they տէրութեանն։տէրութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: dominion Նախնախ: adv. Eng: first յառաջյառաջ: adj.nom.acc.loc.sg. Eng: forward իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and քանքան: conj./prep. Eng: than զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this արիարի: adj.nom.acc.sg. Eng: brave այրնայր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: man, cave Վարազprop. Տրդատ՝prop. հնարիմացհնարիմաց: adj.nom.acc.sg. Eng: thoughtful հանճարովհանճար: noun.ins.sg. Eng: skill գերագոյնգերագոյն: adj.nom.acc.sg. Eng: greatest էր՝լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be յոյժյոյժ: adv. Eng: much ցուցանելովցուցանել: verb.inf.ins. Eng: show ամենեցունամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all սէրսէր: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: love խնամակալխնամակալ: adj.nom.acc.sg. Eng: guardian բարեկամութեան.բարեկամութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: friendship եւեւ: conj. Eng: and իբրեւիբր: prep. Eng: as if յայնայն: pron.acc.sg. Eng: that իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and հասանէրհասանել: verb.past.3per.sg. Eng: arrive իշխանութեաննիշխանութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: power գահ,գահ: noun.nom.acc.sg. Eng: throne թէպէտթէպէտ: conj. Eng: although եւեւ: conj. Eng: and անբեղունանբեղուն: adj.nom.acc.sg. Eng: unfruitful միտսմիտ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: mind ունէինունել: verb.past.3per.pl. Eng: have, take ընդընդ: prep. Eng: with, during, for նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they ոմանքոմն: pron.nom.pl. Eng: someone, a certain իի: prep. Eng: in, at, to, from մախայորդորմախայորդոր: adj.nom.acc.sg. Eng: jealous, envious տոհմակցացն.տոհմակից: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: relative այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they իի: prep. Eng: in, at, to, from ձեռնձեռն: noun.nom.acc.sg. Eng: hand իմաստակիրիմաստակիր: adj.nom.acc.sg. Eng: intelligent եւեւ: conj. Eng: and քաղցրահամբոյրքաղցրահամբոյր: adj.nom.acc.sg. Eng: soft, affable խօսիցխօսք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: words նուաճէրնուաճել: verb.past.3per.sg. Eng: overcome եւեւ: conj. Eng: and յանկուցանէրյանկուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: agree, attract յինքնինքն: pron.acc.sg. Eng: he, she, self զամենեցունամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all սիրտ։սիրտ: noun.nom.acc.sg. Eng: heart Եւեւ: conj. Eng: and երկայնամիտերկայնամիտ: adj.nom.acc.sg. Eng: patient հեզութեամբնհեղգութիւն: noun.ins.sg.def. Eng: gentleness հնազանդեցուցանէրհնազանդեցուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: obedient զաշխարհսաշխարհ: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: world ըստըստ: prep. Eng: according to սովորականսովորական: adj.nom.acc.sg. Eng: usual իւրոյիւր: pron.adj.gen.sg. Eng: his/her նախնականնախնական: adj.nom.acc.sg. Eng: preliminary տէրութեանն։տէրութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: dominion Եւեւ: conj. Eng: and իսկոյնիսկոյն: adv. Eng: at once աճապարեալաճապարել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: hurry ունէրունել: verb.past.3per.sg. Eng: have, take զհռչակաւորհռչակաւոր: adj.acc.sg. Eng: famous մայրաքաղաքնմայրաքաղաք: noun.nom.acc.sg.def. Eng: capital Պարտաւ։prop.

And thus with great rejoicing was the dignity of the supreme power of his patrimonial throne bestowed upon him, and they brought gifts and offerings in honor of his new reign. Before this the brave Varaz Trdat in his great wisdom and understanding had displayed to everyone his loving kindness and goodwill. When he came to sit on the throne of the prince, some of his jealous clansmen behaved coldly towards him, but he soothed them with wise and friendly words and won the hearts of all.

Յայնմայն: pron.loc.abl.sg. Eng: that ժամանակիժամանակ: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: time զօրավարիզօրավար: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: general եւեւ: conj. Eng: and մեծիմեծի: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: great իշխանինիշխան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: prince, ruler Հոնաց՝prop. Ալփprop. Իլիթուերուprop. առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take զբազմութիւնբազմութիւն: noun.acc.sg. Eng: multitude զօրացզօր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: army, force իւրոց,իւր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: his/her եւեւ: conj. Eng: and որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which ուստեքուստեք: adv. Eng: where, whence ուստեքուստեք: adv. Eng: where, whence եկեալգալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: come էինլինել: verb.past.3per.pl. Eng: be առառ: prep. Eng: toward, nearby նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they յաժխուժազնեանաժխուժազնեան: adj.acc.sg. Eng: unruly people յաշխարհէնաշխարհ: noun.abl.sg.def. Eng: world Գովգայ,prop. իի: prep. Eng: in, at, to, from զէնզէն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: weapon եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from զարդզարդ: noun.nom.acc.sg. Eng: ornament վառելոցվառել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: light, burn, arm, wear զօրապետաց,զօրապետ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: commander դրօշուքդրօշ: noun.ins.pl. Eng: flag եւեւ: conj. Eng: and գնդիւքգունդ: noun.ins.pl. Eng: army մկնդազգեստմկնդազգեստ: adj.nom.acc.sg. Eng: lancer աղեղնաւորացաղեղնաւոր: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: archer եւեւ: conj. Eng: and սպառազէնսպառազէն: adj.nom.acc.sg. Eng: armed հեծելոցհեծանել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: mount, ride զրահեալքզրահել: verb.pfv.nom.pl. Eng: arm եւեւ: conj. Eng: and սաղաւարտեալք,սաղաւարտել: verb.pfv.nom.pl. Eng: put on helmet իբրեւիբր: prep. Eng: as if թէթէ: conj. Eng: that վրէժխնդիրքվրէժխնդիր: adj.nom.pl. Eng: vengeful արեաննարիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: blood իցենլինել: verb.cond.3per.pl. Eng: be Ջուանշիրի՝prop. ասպատակասպատակ: noun.nom.acc.sg. Eng: oppressed սփռեալսփռել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: spread յաշխարհնաշխարհ: noun.acc.sg.def. Eng: world Աղուանից՝prop. առառ: prep. Eng: toward, nearby ստորոտովստորոտ: noun.ins.sg. Eng: foothills մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great լերիննլեառն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: mountain Կաւկասուprop. եւեւ: conj. Eng: and յաւանսաւան: noun.acc.loc.pl./acc.loc.sg.poss1. Eng: village Կապաղակայprop. գաւառին։գաւառ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: province Եւեւ: conj. Eng: and ինքնինքն: pron.nom.acc.sg. Eng: he, she, self իւրովիւր: pron.adj.ins.sg. Eng: his/her յօգնականօգնական: adj.acc.sg. Eng: help գնդիւնգունդ: noun.ins.sg.def. Eng: army իի: prep. Eng: in, at, to, from հովիտսհովիտ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: valley դաշտացնդաշտ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: field ճախրճախր: noun.nom.acc.sg. Eng: soar առեալ՝առնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take անցանէրանցանել: verb.past.3per.sg. Eng: pass յՈւտիprop. գաւառգաւառ: noun.nom.acc.sg. Eng: province ընդընդ: prep. Eng: with/during/for գետնգետ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: river Կուր.prop. եւեւ: conj. Eng: and ահաահա: part. Eng: behold սաստիկսաստիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: strong ամփոփէրամփոփել: verb.past.3per.sg. Eng: gather զմարդմարդ: noun.acc.sg. Eng: man եւեւ: conj. Eng: and զանասունանասուն: noun.acc.sg. Eng: animal աշխարհինաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: world, land այնորիկ,այն: pron.gen.sg. Eng: that աւարաւար: noun.nom.acc.sg. Eng: booty առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take գերէինգերել: verb.past.3per.pl. Eng: enslave զամենայն։ամենայն: pron.acc.sg. Eng: all Եւեւ: conj. Eng: and ինքեանքինքն: pron.nom.pl. Eng: he, she, self անդրէնանդրէն: adv. Eng: there դարձեալդարձեալ: adv. Eng: again բանակէինբանակել: verb.past.3per.pl. Eng: encamp իի: prep. Eng: in, at, to, from կողմանսկողմն: noun.acc.loc.pl./gen.dat.loc.sg.poss1. Eng: side դաշտինդաշտ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: field առառ: prep. Eng: toward, nearby սահմանօքնսահման: noun.ins.pl.def. Eng: border, limit Լփնաց։prop.

In accordance with his customary authority and using patience and kindness, [Varaz Trdat] induced the land to obey him. Immediately after this he hurried to the renowned capital city of Partaw and assumed control of it. At that time Alp’ Ilit’uer, the general and great prince of the Huns, assembled a multitude of his troops and those who came to join him from many places, the barbarous peoples of the land of Gog. They were all armed and equipped, with military chiefs with their banners and troops bearing halberds, and archers, and well-armed, armored and helmeted cavalry. And then [Alp’ Ilit’uer] invaded Aghuania as if to avenge Juanshir’s blood. He began raiding close to the foot of the great Mount Caucasus and spread through the villages of the awan of Kapaghak. He himself, with his auxiliary brigade, poured through the valleys into the plains, passing along the Kur River into the district of Uti. There he captured an enormous number of people and animals of that land taking everything as booty and enslaving everyone. Then they turned from there and encamped in the plains area near the border of the Lp’ink’.

Իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and իբրեւիբր: prep. Eng: as if ետեստեսանել: verb.aor.3per.sg. Eng: see իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince Աղուանիցprop. Վարազprop. Տրդատprop. զայնայն: pron.acc.sg. Eng: that ամբոխամբոխ: noun.nom.acc.sg. Eng: crowd բազմութեանբազմութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: multitude գնդին,գունդ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: army զիզի: conj. Eng: that ասպատակասպատակ: noun.nom.acc.sg. Eng: oppressed տուեալտալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: give յանխնայանխնայ: adj.acc.loc.sg. Eng: careless գերէին,գերել: verb.past.3per.pl. Eng: enslave քանդէինքանդել: verb.past.3per.pl. Eng: destroy զամենայն,ամենայն: pron.acc.sg. Eng: all նեղեցաւնեղել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: afflict յոյժյոյժ: adv. Eng: much եւեւ: conj. Eng: and տարակուսեցաւ։տարակուսել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: doubt Ապաապա: adv. Eng: then առաքէրառաքել: verb.past.3per.sg. Eng: send պատգամպատգամ: noun.nom.acc.sg. Eng: message առառ: prep. Eng: toward, nearby իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince Հոնացprop. զմեծմեծ: adj.acc.sg. Eng: great եպիսկոպոսապետնեպիսկոպոսապետ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: head bishop, catholicos Եղիազար՝prop. ցուցանելովցուցանել: verb.inf.ins. Eng: show իի: prep. Eng: in, at, to, from ձեռնձեռն: noun.nom.acc.sg. Eng: hand նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they զիւրնիւր: pron.acc.sg.def. Eng: his/her հաւատարմութիւնհաւատարմութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: trustworthy միամիտմիամիտ: adj.nom.acc.sg. Eng: simpleminded եւեւ: conj. Eng: and զսէրն,սէր: noun.acc.sg.def. Eng: love զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which ունէրունել: verb.past.3per.sg. Eng: have, take առառ: prep. Eng: toward, nearby նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they մտերմաբարմտերմաբար: adv. Eng: intimately իբրեւիբր: prep. Eng: as if եղբօրեղբայր: noun.gen.dat.sg. Eng: brother սիրելւոյ,սիրել: verb.pot.gen.dat.abl.sg. Eng: love թէթէ: conj. Eng: that չէաքչ: not; լինել: verb.past.1per.pl. Eng: be մեքմեք: pron.nom.pl. Eng: we հաղորդհաղորդ: adj.nom.acc.sg. Eng: participant սպանմաննսպանումն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: killing Ջուանշիրի.prop. այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but իի: prep. Eng: in, at, to, from ձեռնձեռն: noun.nom.acc.sg. Eng: hand վատանշանվատանշան: adj.nom.acc.sg. Eng: bad omen առնայր (մարդ): noun.gen.dat.sg. Eng: man միոյմի (մէկ): num. Eng: one նուազագունինուազագոյն: adj.gen.dat.loc.sg. Eng: least եղենլինել: verb.aor.3per.pl. Eng: be ոճիրքոճիր: noun.nom.pl. Eng: crime անհնարինքանհնարին: adj.nom.pl. Eng: impossible չարեաց։չարիք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: evil Զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all խօսեցաւխօսել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: speak կաթողիկոսնկաթողիկոս: noun.nom.acc.sg.def. Eng: catholicos Աղուանիցprop. առաջիառաջի: prep. Eng: before հիւղականինհիւղական: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: leader Հոնաց.prop. որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which յաւելեալյաւելուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: increase, add եւեւ: conj. Eng: and այլայլ: pron.nom.acc.loc.sg. Eng: other/but բանսբան: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: word Աստուածայինսաստուածային: adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: divine զանգիտականս՝անգիտական: adj.acc.pl. Eng: ignorant մերձեցուցանէրմերձեցուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: bring close զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they յերկիւղերկիւղ: noun.acc.sg. Eng: fear եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from սէրնսէր: noun.nom.acc.loc.sg.def. Eng: love Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God եւեւ: conj. Eng: and նուաճէրնուաճել: verb.past.3per.sg. Eng: overcome զմիտսմիտ: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: mind նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they իի: prep. Eng: in, at, to, from հաշտութիւնհաշտութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: reconciliation եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from սէրսէր: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: love անքակտելի։անքակտելի: adj.nom.acc.sg. Eng: indestructible Ապաապա: adv. Eng: then հաւանականհաւանական: adj.nom.acc.sg. Eng: likely մտօքմիտ: noun.ins.pl. Eng: mind իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince Հոնացprop. օգնականօգնական: adj.nom.acc.sg. Eng: help եւեւ: conj. Eng: and թիկունքթիկունք: noun.nom.pl. Eng: back նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they իշխանութեաննիշխանութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: power լինէր.լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be եւեւ: conj. Eng: and ինքնինքն: pron.nom.acc.sg. Eng: he, she, self չուեալչուել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: go անտի՝անտի: adv. Eng: there անցանէրանցանել: verb.past.3per.sg. Eng: pass գնայրգնալ: verb.past.3per.sg. Eng: go յաշխարհնաշխարհ: noun.acc.sg.def. Eng: world իւր։իւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her

Now when Varaz Trdat, prince of the Aghuans, saw the great multitude of the army and the way it had invaded and taken many prisoners and devastated everything, he was greatly troubled and concerned. He sent the great chief bishop Eghiazar as an envoy to the prince of the Huns, expressing through him his sincere faithfulness and the friendship he truly felt for him as for a beloved brother. “We had no part in the murder of Juanshir”, he told him. “This abominable and wicked crime was committed by a base and infamous man.” The Catholicos of Aghuania narrated all this to the chief of the Huns. He also said other godly and prudent words, through which he brought [Alp’ Ilit’uer] to fear and love God and inclined his mind to peace and unbreakable friendship. [Eghiazar] persuaded the prince of the Huns to help and support his prince. Then [Alp’ Ilit’uer] returned to his own land.

ԳԼՈՒԽ ԼԶ. ՎԱՍՆվասն: prep. Eng: about, for the sake of ՅԱՌԱՋԱԴԻՄՈՒԹԵԱՆՆյառաջադիմութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: progress ՎԱՐԱԶprop. ՏՐԴԱՏԱՅprop. ԵՒեւ: conj. Eng: and ԸՆԴՈՒՆԵԼընդունել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: accept ԳԱՀգահ: noun.nom.acc.sg. Eng: throne ԵՒեւ: conj. Eng: and ՊԱՏԻՒպատիւ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: honorable Իի: prep. Eng: in, at, to, from ԿՈՂՄԱՆՑկողմն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: side ԿՈՂՄԱՆՑ,կողմն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: side ԵՒեւ: conj. Eng: and ՎԱԽՃԱՆվախճան: noun.nom.acc.sg. Eng: end, death ԴԱՒԹԻ՝prop. ՄԵԾմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great ԿՈՒԵՆԻՑprop. ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԻ.եպիսկոպոս: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: bishop ԵՒեւ: conj. Eng: and ԻՍՐԱՅԵԼԻprop. ՓՈԽԱՆՈՐԴԵԼփոխանորդել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: replace ԶԱԹՈՌաթոռ: noun.acc.sg. Eng: throne, chair ՆՈՐԻՆ,նոյն: pron.gen.sg. Eng: same ՈՐոր: pron.nom.sg. Eng: who, which ԵՂԵՒլինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be ԱՌԱՋՆՈՐԴառաջնորդ: noun.nom.acc.sg. Eng: leader ԲԱՐԻ։բարի: adj.nom.acc.sg. Eng: good

CHAPTER XXXVI. CONCERNING THE REIGN OF VARAZ TRDAT, HOW HE RECEIVED STATION AND HONOR FROM MANY PLACES; THE DEATH OF DAWIT’, BISHOP OF METS KUENITS’, AND HIS REPLACEMENT BY ISRAYE’L, WHO WAS A GOOD LEADER.

Այնուհետեւայնուհետեւ: adv. Eng: then աստուածարեալաստուածարել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: make holy իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince Վարազprop. Տրդատprop. օրօր: noun.nom.acc.sg. Eng: day ըստըստ: prep. Eng: according to օրէօր: noun.abl.sg. Eng: day յառաջանայրյառաջանալ: verb.past.3per.sg. Eng: proceed իի: prep. Eng: in, at, to, from պետաւորութեաննպետաւորութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: government իւրում։իւր: pron.adj.dat.loc.sg. Eng: his/her Եւեւ: conj. Eng: and յետյետ: post. Eng: after այսորիկայս (սա): pron.gen.sg. Eng: this ընդունէրընդունել: verb.past.3per.sg. Eng: accept զգերագոյնգերագոյն: adj.acc.sg. Eng: sublime գահնգահ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: throne իի: prep. Eng: in, at, to, from հզօրհզօր: adj.nom.acc.sg. Eng: strong եւեւ: conj. Eng: and յարքայակերպարքայակերպ: adj.acc.sg. Eng: regal իշխանէնիշխան: noun.abl.sg.def. Eng: prince Տաճկացprop. սահմանակալսահմանակալ: noun.nom.acc.sg. Eng: marquis լինելլինել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: be կողմաննկողմն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: side արեւելից,արեւելք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: east եւեւ: conj. Eng: and իշխելիշխել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: rule ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all թագաւորութեաննթագաւորութիւն: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: kingdom Աղուանիցprop. եւեւ: conj. Eng: and Ուտիացւոցprop. գաւառին,գաւառ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: province նուաճեալնուաճել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: overcome ընդընդ: prep. Eng: with, during, for ինքեամբինքն: pron.ins.sg. Eng: he, she, self զամենեսեան՝ամենեքին: pron.acc.pl. Eng: all յարազուարճյարազուարճ: adj.nom.acc.sg. Eng: always happy ցնծութեամբցնծութիւն: noun.ins.sg. Eng: rejoicing յաղթողյաղթել: verb.prpt.nom.acc.sg. Eng: win եւեւ: conj. Eng: and հզօրհզօր: adj.nom.acc.sg. Eng: strong գոլովգոլ: verb.inf.ins. Eng: exist իի: prep. Eng: in, at, to, from վերայվերայ: post. Eng: on սահմանացսահման: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: border, limit իւրոց.իւր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: his/her Ընդընդ: prep. Eng: with, during, for ժամանակսժամանակ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: time ընդընդ: prep. Eng: with, during, for այնոսիկայն: pron.acc.pl. Eng: that ապաապա: adv. Eng: then եւեւ: conj. Eng: and երջանիկերջանիկ: adj.nom.acc.sg. Eng: happy and glorious հայրապետնհայրապետ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: patriarch Մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great Կուենից՝prop. Դաւիթprop. յաւելաւյաւելուլ: verb.aor.3per.sg.med. Eng: increase, add առառ: prep. Eng: toward, nearby հարսհայր: noun.acc.loc.pl. Eng: father իւր,իւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which զբարիոքնբարի: adj.ins.pl. Eng: good պատերազմեալ՝պատերազմել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: make war յաստեացսաստի: adv. Eng: here, firmament, earthly բարիբարի: adj.nom.acc.sg. Eng: good անուանեցաւանուանել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: name եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from հանդերձեալսնհանդերձել: verb.pfv.acc.loc.pl.def. Eng: dress հրանիւթիցնհրանիւթիցն: adj.gen.dat.abl.pl.def. Eng: fiery, empyrean գտաւգտանել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: find հանդիսակից։հանդիսակից: adj.nom.acc.sg. Eng: participants Բայցբայց: conj. Eng: but ապաապա: adv. Eng: then անհովիւանհովիւ: adj.nom.sg. Eng: shepherdless հօտնհօտ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: flock գոլով՝գոլ: verb.inf.ins. Eng: exist եկեղեցինեկեղեցի: noun.nom.acc.sg.def. Eng: church մնացեալմնալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: stay տխուր։տխուր: adj.nom.acc.sg. Eng: sad Յայնայն: pron.acc.sg. Eng: that ամամ: noun.nom.acc.sg. Eng: year խորհուրդխորհուրդ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: thought, mystery իի: prep. Eng: in, at, to, from միտմիտ: noun.nom.acc.sg. Eng: mind առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take բարեպաշտբարեպաշտ: adj.nom.acc.sg. Eng: pious իշխանինիշխան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: prince Աղուանիցprop. ընդընդ: prep. Eng: with, during, for հարազատհարազատ: adj.nom.acc.sg. Eng: genuine զօրավարինզօրավար: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: general եւեւ: conj. Eng: and ընդընդ: prep. Eng: with, during, for կաթողիկոսինկաթողիկոս: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: catholicos ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all եպիսկոպոսօքեպիսկոպոս: noun.ins.pl. Eng: bishop եւեւ: conj. Eng: and նախարարօքննախարար: noun.ins.pl.def. Eng: noble հանդերձ՝հանդերձ: post. Eng: together փութովփոյթ: noun.ins.sg. Eng: care հասանելհասանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: arrive իի: prep. Eng: in, at, to, from կատարումնկատարումն: noun.nom.acc.sg. Eng: completion, end աստուածայինաստուածային: adj.nom.acc.sg. Eng: divine խորհրդոյն։խորհուրդ: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: thought, mystery «Եկա՛յք,գալ: verb.aor.2per.pl.pass. Eng: come ասէ,ասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say զընտրեալսընտրել: verb.pfv.acc.pl.def. Eng: choose զայսայս (սա): pron.acc.sg. Eng: this յԱստուծոյաստուած: noun.abl.sg. Eng: God զԻսրայէլ՝prop. զառաքինազգեստառաքինազգեստ: adj.acc.sg. Eng: clothed with virtue այրս,այր: nom.acc.sg.poss1. Eng: man յաթոռաթոռ: noun.acc.loc.sg. Eng: throne, chair աստուածազանաստուածազան: adj.nom.acc.sg. Eng: related to God վերադիտողութեանվերադիտողութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: overseership, bishopric գաւառինգաւառ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: province Մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great Կողմանցկողմն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: side կարգեսցուքկարգել: verb.sbjv.1per.pl. Eng: arrange տեսուչ,տեսուչ: noun.nom.acc.sg. Eng: overseer զիզի: conj. Eng: that լուսաւորեսցէլուսաւորել: verb.sbjv.3per.sg. Eng: enlighten զնոսանա: pron.acc.pl. Eng: s/he, they օրէնսուսոյցօրէնսուսոյց: adj.nom.acc.sg. Eng: law teacher խոհականութեամբխոհականութիւն: noun.ins.sg. Eng: thoughtfulness իի: prep. Eng: in, at, to, from բանսբան: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: word արարչին»։արարիչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: creator Իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they թէպէտթէպէտ: conj. Eng: although եւեւ: conj. Eng: and առառ: prep. Eng: toward, nearby միմի: num./part.neg. Eng: one/not նուագնուագ: noun.nom.acc.sg. Eng: time, occasion, song ոչոչ: part. Eng: not առնոյրառնուլ: verb.past.3per.sg. Eng: take յանձն,անձն: noun.acc.sg. Eng: person, soul, self բայցբայց: conj. Eng: but քանզիքանզի: conj. Eng: for իշխանասաստիշխանասաստ: adj.nom.acc.sg. Eng: authority հրամանաւհրաման: noun.ins.sg. Eng: order ստիպէինստիպել: verb.past.3per.pl. Eng: force զնա,նա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they ոչոչ: part. Eng: not յամառեալյամառել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: stubborn պնդէրպնդել: verb.past.3per.sg. Eng: insist զառաքելականնառաքելական: adj.acc.sg.def. Eng: apostolic յիշելովյիշել: verb.inf.ins./pfv.ins.sg. Eng: remember բան,բան: noun.nom.acc.sg. Eng: word եթէեթէ: conj. Eng: that, if «որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which եպիսկոպոսութեանեպիսկոպոսութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: episcopacy ցանկայ,ցանկալ: verb.pres.3per.sg. Eng: desire բարւոյբարի: adj.gen.dat.abl.sg. Eng: good գործոյգործ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: work ցանկայ»։ցանկալ: verb.pres.3per.sg. Eng: desire Կամկամ: conj. Eng: or զվաղնջուցնվաղնջուց: adj.acc.sg.def. Eng: early, ancient յիշատակելյիշատակել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: recall, remind, remember իի: prep. Eng: in, at, to, from միտս՝միտ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: mind զհամբակականհամբակական: adj.acc.sg. Eng: beginner տիոցտիք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: age զտեսիլտեսիլ: noun.acc.sg. Eng: vision ցուցակութեանցուցակութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: proof, cause նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they իի: prep. Eng: in, at, to, from սուրբսուրբ: adj.nom.acc.sg. Eng: holy եկեղեցւոջնեկեղեցի: noun.loc.sg.def. Eng: church իի: prep. Eng: in, at, to, from Վաղարշապատprop. քաղաքի։քաղաք: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: city

After this the godly prince Varaz Trdat’s authority grew stronger day by day. He received the supreme dignity from the mighty royal prince of the Tachiks [Arabs], that is, the position of border-lord of the Eastern regions and ruler of the entire kingdom of Aghuania and the district of Uti. He had subjected all to his authority and ruled happily, securely and triumphantly over his territories. At that time Dawit’, the blessed patriarch of Mets Kueanits’ was gathered to his fathers. In this world, after fighting for what was good, he was called “the Good”, and then he took his place among the hosts of fiery angels. Since his flock remained without a shepherd, the Church was left in sorrow. Then the pious prince of Aghuania, with his brother general and the Catholicos and all the bishops and lords, hurried to carry out God’s will. He said, “Come, let us establish this virtuous man Israye’l, the chosen of God, as overseer of the holy diocese of the district of Mets Koghmants’, that he may illuminate them with wise legislation following the Creator’s commandments.” Now it happened that for a while [Israye’l demurred and] would not accept this appointment. But since it was at the command of the prince, they pressured him. [Israye’l] did not persist in his refusal, since he recalled the words of the Apostle: “If any one aspires to the office of bishop, he desires a noble task”. He also remembered that which had happened long since—the vision which had been revealed to him in the holy church of the city of Vagharhsapat.

Վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of որոյոր: pron.gen.sg. Eng: who, which ձայնձայն: noun.nom.acc.sg. Eng: sound արկեալարկանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: throw ասէր.ասել: verb.past.3per.sg. Eng: say «Կամքկամք: noun.nom.pl. Eng: will Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God կատարեսցին»։կատարել: verb.sbjv.3per.pl.med. Eng: complete Ապաապա: adv. Eng: then յայնժամյայնժամ: adv. Eng: then շեշտակիշեշտակի: adv. Eng: acute ճեպովճեպ: noun.ins.sg. Eng: haste յղեալյղել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: send զնմանէնա: pron.abl.sg. Eng: s/he, they իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince արսայր (մարդ): noun.acc.loc.pl. Eng: man աւագսաւագ: adj.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: elder իի: prep. Eng: in, at, to, from գլխաւորգլխաւոր: adj.nom.acc.sg. Eng: chief նախարարացն,նախարար: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: noble զիզի: conj. Eng: that փութովփոյթ: noun.ins.sg. Eng: care առառ: prep. Eng: toward, nearby նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they հասուսցեն։հասուցանել: verb.sbjv.3per.pl. Eng: reach Արդ՝արդ: adv. Eng: now եկեալգալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: come հասեալհասանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: arrive նոքանա: pron.nom.pl. Eng: s/he, they իի: prep. Eng: in, at, to, from Միջնարցախնprop. գաւառ՝գաւառ: noun.nom.acc.sg. Eng: province գտանէինգտանել: verb.past.3per.pl. Eng: find զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they իի: prep. Eng: in, at, to, from Գլխոյprop. վանս՝վանք: noun.acc.loc.pl. Eng: monastery յիւրումիւր: pron.adj.dat.sg. Eng: his/her մենաստանին,մենաստան: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: cloister որովոր: pron.ins.sg. Eng: who, which եղեւլինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be ժողովժողով: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: meeting վիճակելոցնվիճակել: verb.des.def./pfv.gen.dat.abl.pl.def. Eng: be situated քահանայից։քահանայ: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: priest Եւեւ: conj. Eng: and յուղարկեալյուղարկել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: send զնոսանա: pron.acc.pl. Eng: s/he, they անտիանտի: adv. Eng: there պիտառականնպիտառական: adj.nom.acc.sg.def. Eng: useful, advantageous հրովարտակօքհրովարտակ: noun.ins.pl. Eng: decree հասանէինհասանել: verb.past.3per.pl. Eng: arrive առառ: prep. Eng: toward, nearby կաթողիկոսնկաթողիկոս: noun.nom.acc.sg.def. Eng: catholicos եւեւ: conj. Eng: and իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince Աղուանից.prop. յանդիմանյանդիման: post./adv. Eng: across ունէինունել: verb.past.3per.pl. Eng: have, take առաջիառաջի: prep. Eng: before նոցանա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they զսրբասնեալնսրբասնել: verb.pfv.acc.sg.def. Eng: nurture in piety Իսրայէլprop. կրօնաւորազգեստկրօնաւորազգեստ: adj.nom.acc.sg. Eng: clothed in piety կարգաւ։կարգ: noun.ins.sg. Eng: rank, line Որոցոր: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: who, which առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take ամենեցունամենեքեան: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: all զգիրգիր: noun.acc.sg. Eng: letter, book գովութեան՝գովութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: praise մուրհակմուրհակ: noun.nom.acc.sg. Eng: mortgage կնքէինկնքել: verb.past.3per.pl. Eng: seal նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they նմանմա: pron.dat.sg. Eng: s/he, they յիւրաքանչիւրիւրաքանչիւր: noun.acc.sg. Eng: each կողմանցկողմն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: side զօրավարնզօրավար: noun.nom.acc.sg.def. Eng: general նախարարօքննախարար: noun.ins.pl.def. Eng: noble հանդերձ։հանդերձ: post./noun.nom.acc.loc.sg. Eng: together/clothes Ապաապա: adv. Eng: then առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they կաթողիկոսին՝կաթողիկոս: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: catholicos ձեռնադրէձեռնադրել: verb.pres.3per.sg. Eng: ordain յեպիսկոպոսութիւնեպիսկոպոսութիւն: noun.acc.sg. Eng: episcopacy գաւառինգաւառ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: province Մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great Կողմանցկողմն: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: side եւեւ: conj. Eng: and մեծաւմեծ: adj.ins.sg. Eng: great ժողովովժողով: noun.ins.sg. Eng: meeting եւեւ: conj. Eng: and ընծայականընծայական: adj.nom.acc.sg. Eng: offered թղթովքթուղթ: noun.ins.pl. Eng: paper յուղարկէրյուղարկել: verb.past.3per.sg. Eng: send զնանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they յիւրիւր: pron.acc.sg. Eng: his/her գաւառն։գաւառ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: province Եւեւ: conj. Eng: and նոքանա: pron.nom.pl. Eng: s/he, they եկեալգալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: come իի: prep. Eng: in, at, to, from նախնականննախնական: adj.nom.acc.sg.def. Eng: preliminary հասանէինհասանել: verb.past.3per.pl. Eng: arrive եպիսկոպոսանոցն,եպիսկոպոսանոց: noun.nom.acc.sg.def. Eng: bishopric որումոր: pron.dat.loc.sg. Eng: who, which Տաղձանսնprop. անուանէին։անուանել: verb.past.3per.pl. Eng: name Եւեւ: conj. Eng: and մեծաշուքմեծաշուք: adj.nom.acc.sg. Eng: great reputation մեծարանօքմեծարանք: noun.ins.pl. Eng: honor յաթոռակցացաթոռակից: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: co-ruler եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from գլխաւորացգլխաւոր: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: chief եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from ժողովրդականացժողովրդական: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: popular, laic առաւելառաւել: adv. Eng: more քանքան: conj./prep. Eng: than զամենեսեանամենեքին: pron.acc.pl. Eng: all լաւլաւ: adj.nom.acc.sg. Eng: good ցուցանէրցուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: show զիւրիւր: pron.acc.sg. Eng: his/her վարդապետութիւնն։վարդապետութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: teaching Առեալառնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: take զնշաննշան: noun.acc.sg. Eng: sign խաչինխաչ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cross պարծանացպարծանք: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: boasting յանձնանձն: noun.acc.sg. Eng: person, soul, self իւրիւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her բազկատարածբազկատարած: adj.nom.acc.sg. Eng: with outstretched hands պաղատանսպաղատանք: noun.acc.loc.pl. Eng: entreaty առառ: prep. Eng: toward, nearby Աստուածաստուած: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: God մատուցանելովմատուցանել: verb.inf.ins. Eng: offer վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of իւրոյիւր: pron.adj.gen.sg. Eng: his/her աշխարհին։աշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: world, land Զգաստացեալզգաստանալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: get ready կրօնաւորկրօնաւոր: adj.nom.acc.sg. Eng: religious վարուքվար: adv. Eng: tilled յառաջադէմյառաջադէմ: adj.nom.acc.sg. Eng: leading լինէր,լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be շրջէրշրջել: verb.past.3per.sg. Eng: surround ընդընդ: prep. Eng: with, during, for ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all գաւառսգաւառ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: province վիճակելոցվիճակել: verb.des./pfv.gen.dat.abl.pl. Eng: be situated իւրոց.իւր: pron.adj.gen.dat.abl.pl. Eng: his/her եւեւ: conj. Eng: and հաստատէրհաստատել: verb.past.3per.sg. Eng: establish զնոսանա: pron.acc.pl. Eng: s/he, they վարդապետականվարդապետական: adj.nom.acc.sg. Eng: doctrinal շնորհօք՝շնորհ: noun.ins.pl. Eng: grace կալկալ (ունել): verb.imp.sg. Eng: have, take նոցանա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they յուղղափառուղղափառ: adj.acc.sg. Eng: orthodox հաւատսհաւատք: noun.acc.loc.pl. Eng: belief պատուիրանինպատուիրան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: commandment պահպանութեան։պահպանութիւն: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: protect Այսպէսայսպէս: adv. Eng: this way եւեւ: conj. Eng: and այսուայս (սա): pron.ins.sg. Eng: this օրինակաւօրինակ: noun.ins.sg. Eng: example ցուցանէրցուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: show զիւրիւր: pron.acc.sg. Eng: his/her վարդապետութիւննվարդապետութիւն: noun.nom.acc.sg.def. Eng: teaching եւեւ: conj. Eng: and պայծառանայրպայծառանալ: verb.past.3per.sg. Eng: become bright սիրովնսէր: noun.ins.sg.def. Eng: love Քրիստոսի։prop.

[And so, finally, Israye’l] raised up his voice and said “May God’s will be done.” The prince sent senior lords to him as quickly as possible. They arrived in the district of Mijnartsakh and found him in his retreat at Glxoy Vank’. A meeting of the diocesan priests was held there. Accompanying [Israye’l] they went to the Catholicos and to the prince of the Aghuans bearing edicts, and they presented Israye’l to them, [Israye’l, this man] nursed in holiness, dressed in his monk’s habit. All of them took the letter of praise, including the general and the lords, and they affixed their seals to a deed on behalf of all districts. The Catholicos consecrated him bishop of the district of Mets Koghmank’, and sent him back to his own district accompanied by a large crowd and the necessary documents. They came to the old episcopal palace named Taghdzank. [Israye’l] was greatly honored by his co-adjutors and the chiefs and the people, and he excelled all of them doctrinally. He prayed to God for his land, cross in hand and arms outstretched. With priestly deportment he made great progress, and travelled through all the districts in his diocese. He fortified them by the grace of his teaching in accordance with the true orthodox faith, and thus he demonstrated his learning and shone with the love of Christ.

ԳԼՈՒԽ ԼԷ. ՅՈՒՂԱՐԿՈՒՄՆյուղարկումն: noun.nom.acc.sg. Eng: send off ԻՍՐԱՅԵԼԻprop. ԵՊԻՍԿՈՊՈՍԻեպիսկոպոս: noun.gen.dat.loc.sg. Eng: bishop ՅԱՅՐԱՐԱՏԵԱՆprop. ԳԱՒԱՌգաւառ: noun.nom.acc.sg. Eng: province Իի: prep. Eng: in, at, to, from ՄԵԾմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great ԻՇԽԱՆԷՆիշխան: noun.abl.sg.def. Eng: prince ՎԱՐԱԶprop. ՏՐԴԱՏԱՅprop. ԱՌառ: prep. Eng: toward, nearby ՄԵԾմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great ՀԱՅՐԱՊԵՏՆհայրապետ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: patriarch ՀԱՅՈՑprop. ՍԱՀԱԿprop. ԵՒեւ: conj. Eng: and ԱՌառ: prep. Eng: toward, nearby ԲԱՐԵՊԱՇՏբարեպաշտ: adj.nom.acc.sg. Eng: pious ԻՇԽԱՆՆիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince ՎԱՍՆվասն: prep. Eng: about, for the sake of ՍԻՐՈՅ։սէր: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: love

CHAPTER XXXVII. ISRAYE’L IS SENT BY THE GREAT PRINCE VARAZ TRDAT TO SAHAK, THE GREAT PATRIARCH OF ARMENIA, IN THE DISTRICT OF AYRARAT AND TO THE PIOUS PRINCE AS AN EXPRESSION OF FRIENDSHIP.

Ընդընդ: prep. Eng: with, during, for այնայն: pron.nom.acc.sg. Eng: that իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and ժամանակսժամանակ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: time լինէրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be խորհուրդխորհուրդ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: thought, mystery բարեպաշտբարեպաշտ: adj.nom.acc.sg. Eng: pious իշխանինիշխան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: prince Վարազprop. Տրդատայprop. իի: prep. Eng: in, at, to, from գործգործ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: work ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what խորհրդականխորհրդական: noun.nom.acc.sg. Eng: adviser եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from սէրսէր: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: love արձակելարձակել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: release զեպիսկոպոսնեպիսկոպոս: noun.acc.sg.def. Eng: bishop Իսրայէլprop. առառ: prep. Eng: toward, nearby մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great կաթողիկոսնկաթողիկոս: noun.nom.acc.sg.def. Eng: catholicos Հայոցprop. եւեւ: conj. Eng: and առառ: prep. Eng: toward, nearby բարեպաշտբարեպաշտ: adj.nom.acc.sg. Eng: pious իշխաննիշխան: noun.nom.acc.sg.def. Eng: prince Այրարատեանprop. գաւառին։գաւառ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: province Որոցոր: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: who, which մեծաւմեծ: adj.ins.sg. Eng: great սիրովսէր: noun.ins.sg. Eng: love պատուեալպատուել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: honor ընդընդ: prep. Eng: with, during, for առաջառաջ: noun.nom.acc.loc.sg. Eng: before, front ելանէինելանել: verb.past.3per.pl. Eng: go out նմա։նա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they Եւեւ: conj. Eng: and տուեալտալ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: give նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they հանգիստ՝հանգիստ: noun.nom.acc.sg. Eng: rest շնորհէինշնորհել: verb.past.3per.pl. Eng: grant նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they յամելյամել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: delay ժամանակսժամանակ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: time ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what իի: prep. Eng: in, at, to, from տիեզերականտիեզերական: adj.nom.acc.sg Eng: universal աշխարհին։աշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: world, land Եւեւ: conj. Eng: and իի: prep. Eng: in, at, to, from ժամանակսնժամանակ: noun.acc.loc.pl.def. Eng: time յայնոսիկայն: pron.acc.loc.pl. Eng: that բերեալբերել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: bring էրլինել: verb.past.3per.sg. Eng: be իշխանինիշխան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: prince մեծմեծ: adj.nom.acc.sg. Eng: great զօրավարինզօրավար: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: general Հայոցprop. իի: prep. Eng: in, at, to, from Թորդանայ՝prop. իի: prep. Eng: in, at, to, from Դարանաղեացprop. գաւառէն,գաւառ: noun.abl.sg.def. Eng: province զպատուականպատուական: adj.acc.sg. Eng: honorable նշխարսնշխար: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: remains խոստովանողինխոստովանել: verb.prpt.gen.dat.sg.def. Eng: confess Քրիստոսի՝prop. Սրբոյնսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: holy Գրիգորիprop. բոլորովինբոլորովին: adv. Eng: completely ամենայնամենայն: pron.nom.acc.sg. Eng: all ոսկերօքնոսկր: noun.ins.pl. Eng: bone հանդերձհանդերձ: post./noun.nom.acc.loc.sg. Eng: together/clothes յաշխարհնաշխարհ: noun.acc.sg.def. Eng: world Հայոց՝prop. յԱյրարատեանprop. գաւառգաւառ: noun.nom.acc.sg. Eng: province իի: prep. Eng: in, at, to, from Վաղարշապատprop. քաղաք՝քաղաք: noun.nom.acc.sg. Eng: city հանգուցեալհանգուցանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: rest իի: prep. Eng: in, at, to, from նորաշէննորաշէն: adj.nom.acc.sg. Eng: new built յարկսյարկ: noun.acc.loc.pl./nom.acc.sg.poss1. Eng: roof, dwelling, snare եկեղեցւոյն,եկեղեցի: noun.gen.dat.abl.sg.def. Eng: church զորոր: pron.acc.sg. Eng: who, which մեծինմեծ: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: great Ներսիսիprop. շինեալշինել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: build էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be յանունանուն: noun.acc.sg. Eng: name Սրբոյնսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: holy Գրիգորի։prop. Ապաապա: adv. Eng: then մեծաւմեծ: adj.ins.sg. Eng: great աղաչանօքաղաչանք: noun.ins.pl. Eng: prayer անկեալանկանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: fall եպիսկոպոսինեպիսկոպոս: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: bishop Իսրայելիprop. առաջիառաջի: prep. Eng: before կաթողիկոսինկաթողիկոս: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: catholicos եւեւ: conj. Eng: and զօրավարինզօրավար: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: general Հայոց,prop. մաղթէր,մաղթել: verb.past.3per.sg. Eng: wish եթէեթէ: conj. Eng: that, if հնարհնար: noun.nom.acc.sg. Eng: means ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what իցէլինել: verb.cond.3per.sg. Eng: be լնուլլնուլ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: fill զկարօտանսկարօտանք: noun.acc.pl. Eng: need սրտինսիրտ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: heart եւեւ: conj. Eng: and զխնդրուածսխնդրուած: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: request նորա.նա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they «Տուք,տալ: verb.imp.pl. Eng: give ասէ,ասել: verb.pres.3per.sg. Eng: say իի: prep. Eng: in, at, to, from նշխարացնշխար: noun.gen.dat.abl.pl. Eng: remains Սրբոյնսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: holy Գրիգորի»։prop. Եւեւ: conj. Eng: and նոքանա: pron.nom.pl. Eng: s/he, they ոչոչ: part. Eng: not առնուինառնուլ: verb.past.3per.pl. Eng: take յանձն,անձն: noun.acc.sg. Eng: person, soul, self եթէեթէ: conj. Eng: that, if ոչոչ: part. Eng: not երբէքերբէք: adv. Eng: never ուրեքուրեք: adv. Eng: everywhere բաշխեալբաշխել: verb.pfv.nom.acc.sg. Eng: distribute ենլինել: verb.pres.3per.pl. Eng: be նշխարքնշխար: noun.nom.pl. Eng: remains Սրբոյնսուրբ: adj.gen.dat.abl.sg.def. Eng: holy Գրիգորի,prop. եւեւ: conj. Eng: and ո՛չոչ: part. Eng: not մեքմեք: pron.nom.pl. Eng: we ունիմքունել: verb.pres.1per.pl.med. Eng: have, take իշխանութիւնիշխանութիւն: noun.nom.acc.sg. Eng: power հանելհանել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: take out, bring forth մասնմասն: noun.nom.acc.sg. Eng: part իի: prep. Eng: in, at, to, from նմաննման: adj.nom.acc.sg. Eng: like էլինել: verb.pres.3per.sg. Eng: be եւեւ: conj. Eng: and տալտալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: give քեզ։դու: pron.acc.dat.sg. Eng: you (sg.)

In these same days the pious prince Varaz Trdat thought to do an act of piety and he sent Bishop Israye’l as a token of his friendship to the great Catholicos of Armenia and to the pious prince of the district of Ayrarat. With great love they revered him, coming out to meet him. They found him a place to stay, and permitted him to remain for some time in the universal land. Now it happened then that the prince and the great general of Armenia had just brought from T’ordan in the district of Daranaghik’ the precious relics of the martyr in Christ, the great Gregory, with all his bones to the city of Vagharshapat in the district of Ayrarat in the land of Armenia. They laid him to rest in the newly constructed vaults of the church built by the great Nerse’s in the name of Saint Gregory. Bishop Israye’l prostrated himself before the Catholicos and the general of the Armenians begging and pleading with them to fulfill the desires of his heart and to grant his request if it were possible. He said: “Give me some of Saint Gregory’s remains.” But they did not agree to this, arguing that “no one has ever distributed Saint Gregory’s relics before, nor does anyone have the authority to take some of them and give them to you.”

Յայնժամյայնժամ: adv. Eng: then կալեալունել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: have, take օգնականօգնական: adj.nom.acc.sg. Eng: help զդշխոյնդշխոյ: noun.acc.sg.def. Eng: princess Հեղինէ՝prop. զտիկիննտիկին: noun.acc.sg.def. Eng: lady Հայոցprop. Մեծաց,մեծ: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: great որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which եւեւ: conj. Eng: and նանա: pron.acc.sg. Eng: s/he, they իսկիսկ: conj./noun.nom.acc.sg./adv./adj. Eng: but, and յԱղուանիցprop. նահանգէննահանգ: noun.abl.sg.def. Eng: state էր.լինել: verb.past.3per.sg. Eng: be սակսսակս: post. Eng: on account of այնորիկայն: pron.gen.sg. Eng: that եղեւլինել: verb.aor.3per.sg. Eng: be ձեռնտուձեռնտու: adj.nom.acc.sg. Eng: favorable նմա։նա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they Եւեւ: conj. Eng: and պարառաբարպարառաբար: adv. Eng: containingly յարուցեալյարուցանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: raise գայրգալ: verb.past.3per.sg. Eng: come առառ: prep. Eng: toward, nearby կաթողիկոսնկաթողիկոս: noun.nom.acc.sg.def. Eng: catholicos եւեւ: conj. Eng: and աղաչէրաղաչել: verb.past.3per.sg. Eng: pray for կատարելկատարել: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: complete, carry out զխնդիրն,խնդիր: noun.acc.sg.def. Eng: request որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which վասնվասն: prep. Eng: about, for the sake of նշխարացն։նշխար: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: remains Նոյնպէսնոյնպէս: adv. Eng: the same way եւեւ: conj. Eng: and զզօրավարնզօրավար: noun.acc.sg.def. Eng: general Հայոց՝prop. զիւրիւր: pron.acc.sg. Eng: his/her տէրն,տէր: noun.nom.acc.sg.def. Eng: Lord հաւանեցուցանէրհաւանեցուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: persuade տալտալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: give զնշխարսն,նշխար: noun.acc.pl.def. Eng: remains թէ՝թէ: conj. Eng: that «Տուքտալ: verb.imp.pl. Eng: give զբաժինբաժին: noun.acc.sg. Eng: portion իմոյիմ: pron.adj.gen.sg. Eng: my աշխարհինաշխարհ: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: world, land եւեւ: conj. Eng: and տանտալ: verb.pres.3per.pl. Eng: give հօրհայր: noun.gen.dat.sg. Eng: father իմոյիմ: pron.adj.gen.sg. Eng: my իի: prep. Eng: in, at, to, from մեծէնմեծ: adj.abl.sg.def. Eng: great Գրիգորէprop. եւեւ: conj. Eng: and կատարեցէքկատարել: verb.aor.2per.pl./imp.pl. Eng: complete, carry out զխնդրուածսխնդրուած: noun.acc.pl./acc.sg.poss1. Eng: request եպիսկոպոսին,եպիսկոպոս: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: bishop որոր: pron.nom.sg. Eng: who, which առաքեցաւառաքել: verb.aor.3per.sg.med. Eng: send յիմոյիմ: pron.adj.gen.sg. Eng: my աշխարհէն,աշխարհ: noun.abl.sg.def. Eng: world զիզի: conj. Eng: that լցեալլնուլ: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: fill նորանա: pron.gen.sg. Eng: s/he, they փափագն՝փափագ: noun.nom.acc.loc.sg.def. Eng: desire զուարթամիտզուարթամիտ: adj.nom.acc.sg. Eng: blissful հրաժարեալհրաժարել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: renounce յուղարկեսցիյուղարկել: verb.sbjv.3per.sg.pass. Eng: send իի: prep. Eng: in, at, to, from մէնջ»։մեք: pron.abl.pl. Eng: we Եւեւ: conj. Eng: and մարդասիրինմարդասէր: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: loving humankind Աստուծոյաստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God արկեալարկանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: throw իի: prep. Eng: in, at, to, from սիրտսիրտ: noun.nom.acc.sg. Eng: heart նոցանա: pron.gen.dat.abl.pl. Eng: s/he, they միամտութեամբմիամտութիւն: noun.ins.sg. Eng: simplemindedness տալտալ: verb.inf.nom.acc.loc. Eng: give մասնմասն: noun.nom.acc.sg. Eng: part յօրէնսօրէնք: noun.acc.loc.pl. Eng: law ուսոյցուսուցանել: verb.aor.3per.sg. Eng: teach ծնօտէնծնօտ: noun.abl.sg.def. Eng: chin խոստովանողինխոստովանել: verb.prpt.gen.dat.sg.def. Eng: confess Քրիստոսի՝prop. մեծինմեծ: adj.gen.dat.loc.sg.def. Eng: great Գրիգորի։prop. Եւեւ: conj. Eng: and պարգեւեալպարգեւել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: give նմանա: pron.dat.loc.sg. Eng: s/he, they զփափագելիփափագելի: adj.acc.sg. Eng: desirable գանձնգանձ: noun.nom.acc.sg.def. Eng: treasure եւեւ: conj. Eng: and մեծարեալմեծարել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: honor մեծապատիւմեծապատիւ: adj.nom.acc.sg. Eng: honored շքեղութեամբշքեղութիւն: noun.ins.sg. Eng: splendor յարքունեաց,արքունի: adj.gen.dat.abl.pl. Eng: kingdom, court ընկալեալընդունել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: accept ողջոյն,ողջոյն: noun.nom.acc.sg. Eng: greeting յանձնանձն: noun.acc.sg. Eng: person, soul, self արարեալառնել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: make շնորհացնշնորհ: noun.gen.dat.abl.pl.def. Eng: grace Աստուծոյ՝աստուած: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: God ճանապարհորդէր։ճանապարհորդել: verb.past.3per.sg. Eng: travel Գայինգալ: verb.past.3per.pl. Eng: come անցանէինանցանել: verb.past.3per.pl. Eng: pass լուսաչուլուսաչու: adj.nom.acc.sg. Eng: illuminated փառօք.փառք: noun.ins.pl. Eng: glory անցեալանցանել: verb.pfv.nom.acc.loc.sg. Eng: pass զսուղսուղ: adj.acc.sg. Eng: costly, scarce ինչինչ (ի): pron.nom.acc.sg. Eng: what օթեւանօքօթեւան: noun.ins.pl. Eng: inn առողջութեամբ,առողջութիւն: noun.ins.sg. Eng: health բազմուրախբազմուրախ: adj.nom.acc.sg. Eng: merry եւեւ: conj. Eng: and հոգեզուարճհոգեզուարճ: adj.nom.acc.sg. Eng: joyful հասանէրհասանել: verb.past.3per.sg. Eng: arrive յաշխարհնաշխարհ: noun.acc.sg.def. Eng: world իւր.իւր: pron.gen.sg./pron.adj.nom.acc.sg. Eng: his/her եւեւ: conj. Eng: and զբերեալբերել: verb.pfv.acc.sg. Eng: bring սրբութիւնսնսրբութիւն: noun.acc.loc.pl.def. Eng: holiness հանգուցանէրհանգուցանել: verb.past.3per.sg. Eng: rest յիւրումիւր: pron.adj.dat.sg. Eng: his/her մենաստանինմենաստան: noun.gen.dat.loc.sg.def. Eng: cloister իի: prep. Eng: in, at, to, from Գլխոյգլուխ: noun.gen.dat.abl.sg. Eng: head վանս։վանք: noun.acc.loc.pl. Eng: monastery